امام صادق علیه السلام :
إذا أرَدتَ شَيئاً مِنَ الخَيرِ فَلا تُؤَخِّرهُ؛
هرگاه تصميم به خيرى دارى، آن را به تأخير مينداز.
كافي: ج 2، ص 142، ح 5 / خیر و برکت: ص 112

صفحات: 1· 2

امام باقرعليه السلام در ضمن بيانات خويش به پاداش معنوي كنترل خشم اشاره دارد كه برخي از آنان را با هم مي خوانيم:

1. نجات از آتش دوزخ

امام باقر عليه السلام يكي از مهم ترين بركات خويشتن داري در حالت خشم را نجات از آتش دوزخ بيان كرده و مي فرمايد: من ملك نفسه إذا غَضِبَ حَرَََََّمَ الله جَسَدَهٌ عَلًي النار؛ هركس درهنگم خشم و غضب، مالك نفس خويش باشد خداوند متعال بدن او را بر آتش جهنم حرام خواهد كرد.

2. آرامش روز قيامت

آن حضرت پاداش شيرين كظم غيظ را در ضمن تفسير آيه وَإذا ما غَضِبُوا هُم يَغفِرون شوري/37؛ و هنگامي كه خشمگين شوند عفو مي كنند. اين گونه بيان مي كند:

مَن كَظِمَ غَيظاً وَ هُوَ يَقدِرُ عَلَي امضَائِهِ حَشَا اللهُ قَلبَهُ أمناً و ايماناً يوم القيامَ?؛ هركس خشم خود را فرو برد در حالي كه مي توانست از طرف مقابل انتقام بگيرد، خداوند متعال در روز قيامت قلبش را ازايمان، امنيت و سلامتي پر خواهد كرد.( بحارالانوار، 411،68)

 3. روشني چشم اهل بيت عليهم السلام

 فرو بردن خشم و بردباري در مقابل عصبانيت از لذت بخش ترين لحظاتي است كه امامان معصوم عليهم السلام از آن به عنوان روشني چشم نام مي برند. حضرت باقر عليه السلام مي فرمايد: پدرم( امام صادق عليه السلام) مي فرمود: پسرم! هيچ چيز مانند عصبانيتي كه با صبر پايان مي پذيرد چشم پدرت را روشن نمي كند( الكافي، باب كظم الغيظ، ح 1)

 4. امنيت از خشم خدا

 امام باقر عليه السلام در اين مورد فرمود: در تورات موسي عليه السلام نوشته است: يا موسي أمسك غضبك عمَّن ملّكتُك عليه أكفَّ عنك غضبي؛ در كتاب تورات در ضمن مناجات خداي عزوجل با موسي عليه السلام است: اي موسي خشم خود را از كسي كه تو را بر او مسلط ساخته ام بازگير تا خشم خود را از تو باز گيرم.( همان، باب الغضب، ح 1)

 5. داخل شدن در رديف اهل ايمان

 قرآن كريم مؤمنين را در آيات متعدد به خاطر كنترل خشمشان مي ستايد. در سوره شوري در مورد يكي از ويژگي هاي بارز مؤمنين مي فرمايد: و أذا ما غضبوا هم يغفرون شوري /37؛ و هنگامي كه خشمگين شوند عفو مي كنند.

 براي فرو نشاندن خشم و غضب راه كارهاي مختلفي وجود دارد كه با انجام آن مي توان از ضررهاي بعدي عصبانيت جلوگيري كرد.

 وقتي كه در حضور امام باقر عليه السلام سخن از غضب به ميان آمد حضرت فرمود:

همانا كه مرد خشمگين مي شود و تا خود را داخل آتش نكند( و به گناهي دست نيالايد) آرامش نمي يابد و خشمش فرو نمي نشيند. پس براي اين كه در هنگام خشم به كارهاي ناشايست اقدام نكنيد هرگاه شخصي خشمگين شد، اگر ايستاد، فوراً بنشيند تا پليدي و وسوسه هاي شيطان از او دور شود و هرگاه به خويشاوندانش غضب كند به نزد او رفته و بدنش را مس كند، چرا كه خويشاوند اگر مس شود، آرامش يابد.

( الكافي،ج 2،ص302)

ادامه مطلب در صفحه بعد

صفحات: 1· 2

خداوند متعال يكي از مهم ترين ويژگي هاي انسان هاي الهي را، كظم غيظ و عفو از مردم مي شمارد و مي فرمايد:

والكاظمين الغيظ و العافين عن الناس و الله يحب المحسنين

آل عمران/134

و خشم خود را فرو مي برند و از خطاي مردم در مي گذرند و خدا نيكوكاران را دوست دارد.

كظم غيظ در لغت به معناي بستن سر مشكي است كه از آب پر شده باشد و به طور كنايه در مورد كساني كه از خشم و غضب پر مي شوند و از اعمال آن خودداري مي نمايند، به كار مي رود. غيظ به معني شدت غضب و حالت برافروختگي و هيجان فوق العاده روحي است كه بعد ازمشاهده ناملايمات به انسان دست مي دهد.

حالت خشم و غضب از خطرناك ترين حالات است و اگر جلوي آن رها شود، در شكل يك نوع جنون و ديوانگي و از دست دادن هر نوع كنترل اعصاب خودنمايي مي كند و موجب مي شود كه بسياري از جنايات و تصميم هاي خطرناك از انسان صادر شود كه انسان يك عمر بايد كفاره و تاوان آن را بپردازد.( تفسير نمونه، 97،3)

امام موسی کاظم (علیه السلام)

مَن دَعا قَبلَ الثَّناءِ عَلَی الله و الصَّلاهِ عَلَی النَّبِی (صلی الله علیه وآله) كَانَ كَمَن رَمی بِسَهمٍ بِلا وَتر
هر كه پیش از ستایش بر خدا و صلوات بر پیغمبر (صلی الله علیه وآله) دعا كند چون كسی است كه بی زه كمان كشد.

تحف‌العقول ، ص‌ 425

ناگواری های شیطان:
1-سجده کردن برای خدا
2-تلاوت قرآن
3- دیدار با مومن
4-صدقه دادن
5-فروبردن غضب
6-مسواک زدن
7-نماز اول وقت
8-صله رحم
9-سکوت
10-دعا هنگام عطسه( یرحمک الله)

سعد بن خلف مى گويد: چون امام باقر عليه السلام عطسه مى كرد و كسى به او مى گفت « يَرْحَمُكَ اللّه ُ خداى تو را رحمت كند»، آن حضرت مى فرمود: «يَغْفِرُاللّه ُ لَكُمْ وَ يَرْحَمُكُمْ خداى شما را ببخشايد و رحمت كند» و هنگامى كه كسى نزد او عطسه مى كرد، آن حضرت مى فرمود: «يَرْحَمُكَ اللّه ُ خدايت رحمت كند».

پيامبر صلى الله عليه و آله:

آيا مى دانيد غيبت چيست؟

 عرض كردند: خدا و پيامبر او بهتر مى دانند.

فرمودند: اين كه از برادرت چيزى بگويى كه دوست ندارد.

عرض شد: اگر آنچه مى گويم در برادرم بود چه؟

فرمودند: اگر آنچه مى گويى در او باشد، غيبتش كرده اى و اگر آنچه مى گويى در او نباشد، به او تهمت زده اى.

(الترغيب و الترهيب، ج3، ص515، ح31)

امام صادق علیه السلام فرمود:

 من ترک التزویج مخافة الفقر فقد اساء الظن بالله-عز و جل-، ان الله- عز و جل – یقول: «ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله.»

 هر کس از ترس فقر ازدواج نکند نسبت‏ به لطف خداوند بدگمان شده است. چرا که خداوند مى ‏فرماید: اگر آنان فقیر باشند خداوند از فضل و کرم خود بى نیازشان مى‏ کند.

 هر که با زنى به خاطر مالش ازدواج کند، خداوند او را به مال وى واگذار می‏ کند، و هر که با او به خاطر جمال و زیبایی ‏اش ازدواج نماید، در او چیزى را که خوشایند او نیست، خواهد دید، و هر که با وى به خاطر دینش ازدواج کند، خداوند تمامى این مزایا را براى او جمع می ‏کند.

من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص251

 امام علی - علیه السّلام - : فَضْلُ فِکْرٍ وَ تَفَهُّمٍ أَنْجَعُ مِنْ فَضْلِ تِکْرارٍ وَ دراسَةٍ.
امیرالمومنین - علیه السّلام - فرمود: زیاد فکر کردن و فهمیدن، سودمند‌تر از زیاد تکرار کردن و خواندن است.

غررالحکم، ح 4708

پادشاهی در خواب دید که تمام دندان هایش پوسیده و ریخته است . یکی از خوابگزارانش را احضار کرد تا تعبیر آن را بپرسد . خوابگزار گفت : عمر پادشاه طولانی خواهد بود، به طوری که تمام فرزندان وخویشان واقوام شما در زمان حیاتتان خواهند مرد. پادشاه از این تعبیر سخت ناراحت شد و فرمان داد تا زبان وی را بیرون کشند. 

 او معبر دیگری را احضار کرد و از تعبیر خوابش پرسید.
معبرگفت : ای پادشاه ،این خواب دلالت برطولانی شدن عمر شمادارد، به طوری که عمر پادشاه از عمر تمام فرزندان و اقوامش بیشتر خواهد بود .
پادشاه از تعبیر خوابگزار دوم خوشحال شد و او را پاداش نیکو داد و گفت: درست است که تعبیر خواب هر دو معبّر در ظاهر یک معنا را می رساند، اما اولی برای بیان کردن سخن ناصواب،خود را در ورطه ی هلاکت انداخت ولی دوم به علت حسن بیان و زیبایی کلام دارای عزت و دولت شد.

 1. فهرستی از عواملی که خشمتان را بر می‌انگیزد تهیه کنید وقتی بدانید از چه چیزی عصبانی می‌شوید، خود را بهتر برای مقابله با آن آماده می‌کنید.

2. وقتی ریشه خشم خود را شناسایی کردید، می‌توانید خود را تغییر دهید. بنابراین مهم است که بپذیرید خشمگین می‌شوید و باید راه چاره ای پیدا کنید.

3. از دیگران کمک بگیرید. خانواده‌تان باید بدانند شما قصد تغییر وضعیت دارید.

4. با کسانی که باعث عصبانیت شما شده‌اند احساس همدلی کنید.

5. حس بذله گویی را فراموش نکنید. گاهی به خودتان بخندید و ببینید با خنده چقدر راحت می‌توانید بر عصبانیت خود فایق آیید.

شایع‌ترین عوامل ایجاد کننده خشم و عصبانیت در اشخاص به طور خلاصه و فشرده شامل موارد زیر است:

1. خستگی‌های جسمانی و تحلیل رفتن قدرت بدنی بر اثر کارهای سخت.
2. گرسنگی و ضعف.
3. کمبود ویتامین‌ها، به ویژه ویتامین B1.
4. توقعات و انتظارات بی جا و خودخواهی‌های افراد در مناسبات فردی و اجتماعی.
5. قانع نبودن اشخاص به آنچه که در اختیار و دسترس آن‌هاست.
6. عدم انتقادپذیری و انعطاف در برابر عقاید مخالف.

شخصی از حضرت آیت الله بهجت پرسید :

نماز برایم مانند جریمه دادن است چه کنم ؟

ایشان فرمودند : زیاد بگویید :

« وَ رَبُکَ الغَنیُّ ذوالرّحمه – سورۀ انعام،آیۀ 133 » ،

یعنی : « و پروردگار تو بی نیاز و رحمتگر است ».

منبع : گوهرهای حکیمانه،ص17  و   ذکرهای نجات بخش،ص45-44