پس از حادثه کربلا ، کوفیان دائم یکدیگر را ملامت و توبیخ می کردند و به فکر راهی برای جبران جنایت خود بودند ، بدین صورت ریشه و بنیان قیام توابین در میان مردم کوفه نهاده شد.[4] در نهایت کوفیان در منزل سلیمان بن صرد خزاعى از بزرگان شیعه اجتماع نمودند و پس از اعلام شرمساری شدید ، جویای راهی برای پاک شدن لکّه ننگ از دامان خویش شدند ، سلیمان خطاب به آنها گفتند : قیام کنید ، چرا که خداوند بر شما خشمگین شده است، به خداسوگند ، گمان نکنم خدا از شما راضى شود مگر با قاتلان آن حضرت نبرد کنید و از آنان انتقام بگیرید ، سپس ادامه داد: «از مرگ نترسید؛ چرا که هر کس از مرگ بترسد ذلیل خواهد شد و همانند قوم بنى اسرائیل باشید که به خاطر نافرمانى خداوند پیامبرشان به آنها گفت: «اِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ اَنْفُسَکُمْ» [5]؛ (شما به خویشتن ستم کردید) و ادامه داد: «فَتُوبُوا اِلى بارِئِکُمْ فَاقْتُلُوا اَنْفُسَکُمْ» (پس توبه کنید و به سوى خالق خود بازگردید و تن به کشتن دهید) [6] آخر الامر توابین به رهبری سلیمان رهسپار جنگ با ابن زیاد شد و در عین الورد با سپاه ابن زیاد رویارو و پس از کشتن عده زیادی از سپاه دشمن و مبارزات و جانفشانیهای فراوان ، سلیمان (سلیمان بن صرد بن الجون بن أبى الجون بن منقذ بن ربیعة بن أصرم الخزاعی ) [7] در سن 93 سالگی کشته و قیام توابین شکست خورد. [8]

یکی از دلائل اصلی شکست قیام توابین ، احساسی بودن این قیام بوده است ، آنها می خواستند با فدا کردن جان خویش مورد بخشش خداوند قرار گیرند و با بنا قرار دادن آیه ۵۴ سوره بقره چنین تصمیمی گرفتند ، سوال اینجاست آیا چنین کاری مورد تائید دین و امام عصرشان بوده است ؟ در تاریخ سندی بر تائید صریح امام سجاد (علیه السلام) یافت نشده و البته آیه مورد نظر در مورد یهود نازل شده و بار کردن آن بر مسلمانان بدون صراحت معصوم تفسیر به رای محسوب می گردد ، در هر صورت مذمتی نیز از ائمه معصوم (علیهم السلام) برای حرکت شهادت طلبانه توابین یافت نمی شود پس پذیرش یا عدم پذیرش توبه آنها مشخص نیست ، این نکته نیز باید مورد توجه قرار داد که در میان شیعیان اشخاص دیگری نیز از جمله مختار ، به دنبال قیام علیه حکومت ظالم بودند ولی از حرکت احساسی سلیمان حمایت نکرده و می گفتند : «سلیمان مى خواهد با این قیام، خود و یارانش را به کشتن دهد، او مردى است که از آیین جنگ آگاهى ندارد»[9]

پی نوشت :

[1] اقبال الاعمال ج3ص145
[2] مستدرک سفینه البحار :ج 4ص68
[3] بحار الأنوار، ج44، ص334
[4] تجارب الأمم ، مسکویه الرازى ج2 ص107
[5] سوره بقره، آيه 54.
[6] كامل ابن اثير، ج 4، ص 176
[7] الاستیعاب فى معرفة الأصحاب ج‏2ص249
[8] قلائدالنحور :ج ربیع الثانی ص 168
[9] كامل ابن اثير، ج 4، ص 163

صفحات: 1· 2