علاوه بر توصيه هاي اين حديث، ما براي كنترل خشم و عصبانيت راه كارهاي ديگري كه دانشمندان اخلاق و روان مطرح كرده اند نيز پيشنهاد مي كنيم:

 1. در آن حالت شخص به سيره انبيا، اوليا و صلحا، كه خود را پيرو آنان مي داند، توجه كند و در مورد آيات و احاديثي كه غضب بي جا را مذمت كرده اند فكر كرده و از عواقبش بر حذر باشد.

 2. در هنگام خشم استعاذه نموده و با جمله اعوذ بالله من الشيطان الرجيم به خداوند عالم پناه ببرد.

 3. با آب سرد وضو بگيرد و يا غسل نمايد.

 4. زمينه ها و بسترهاي ديگر خشم را خود يا ديگران از ميان بردارند؛ مانند گرسنگي، تشنگي، خستگي، بي خوابي و … .

 5. فوائد شيرين و لذت بخش كظم غيظ را، كه بارها تجربه كرده، در نظر آورد.

 6. از افراد بدخلق و عصباني فاصله بگيرد و رفاقت نكند.

 7. اعتقاد به قضا و قدر خداوندي را در وجودش تقويت كند و بداند كه گاهي پديد آمدن برخي حوادث ناگوار- كه با ميل باطني او ناسازگار است - در تقدير الهي است. امام باقر عليه السلام در اين زمينه فرمود: در ميان مخلوق خدا سزاوارترين كس به تسليم بودن قضاي خداي عز وجل كسي است كه خداي عزوجل را بشناسد و هر كه به قضا راضي باشد، قضا بر او وارد شود و خدا اجر او را بزرگ فرمايد و هركه قضا را ناخوش دارد، قضا بر او وارد شود و خدا اجرش را تباه سازد.

 8. انسان وقتي كه بر كسي ضعيف تر از خودش خشم مي گيرد فراموش نكند كه قدرت خداوند خيلي بالاتر از قدرت اوست و ممكن است مورد قهر و غضب و انتقام خداوند قرار گيرد.

قرآن مي فرمايد:وليعفوا وليصفحوا ألا تحبون أن يغفرالله لكم و الله غفور رحيم نور/22؛

آن ها بايد عفو كنند و چشم بپوشند؛ آيا دوست نمي داريد خداوند شما را ببخشد؟! و خداوند آمرزنده و مهربان است!

 9. سفارش به اطرافيان در مورد يادآوري عواقب شوم عصبانيت و تذكر نكات مؤثر.

 مي توان در خانواده، در اجتماع و يا در مراكز مهم به وسيله نصب تابلوهايي عواقب خشم خود را يادآوري كرد. حتي يك حديث، يك نكته و عبارتي در موضوع كظم غيظ كه در محل زندگي نصب است مي تواند به فرد كمك كند تا خشم خود را فرو برد.

 10.آخرين نكته اين كه بدانند انسان هاي عصباني در ميان مردم و عقلاي عالم منفورند و بردباران عزيز و محترم.

صفحات: 1· 2