فرق اساسی حلم و صبر
2. الصبر «عَلَی الطَّاعَةِ» : یعنی تکالیف سخت و شدید را با استقامت و پایداری انجام می دهد و از زیر آن فرار نمی کند؛
3. الصبر «عَنِ الْمَعْصِیَة»: یعنی وقتی با معصیت مواجه شد صبر می کند و خویشتن داری دارد.
خداوند می فرماید:
قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِکَ أَزْکَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ ؛ به مردان با ایمان بگو: «دیده فرو نهند و پاکدامنى ورزند، که این براى آنان پاکیزهتر است، زیرا خدا به آنچه مىکنند آگاه است.» (نور، آیه 30)
اما حلم که صفت و حالت دیگر نفسانی است با صبر تفاوت دارد؛ اگر برای شخص حادثهای پیش آمد و او عصبانی شد، و با همه فشارها خودش را مهار و مدیریت کرد و بر اساس خشم و عصبانبیت خویش عمل نکرد، چنین شخصی حلیم و بربدار است. پس بار سنگین خشم و غضب را بر می دارد و مهار و مدیریت می کند و در آن حالت رفتار و سخنی ندارد که خلاف حق باشد و موجبات پشیمانی را فراهم آورد. چنین شخصی از درون استوار است و وزیرش ملکات وجودی اش است به طوری که بار سنگین و وزر فشار را تحمل می کند و استوار بر سوق و پایش ایستاده است.
این که خداوند درباره جامعه اسلامی دارد:
وَمَثَلُهُمْ فِی الْإِنجِیلِ کَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ؛
در انجیل ، که چون کشته ای هستند که جوانه بزند و آن جوانه محکم شود و بر پاهای خود بایستد.(فتح، آیه 29) پس حلیم کسی است که بر پای خودش ایستاده و وزر و سنگینی را تحمل می کند. این که گفته شد حلم وزیر علم است مراد همین است که انسان عالم باید حلیم باشد و وزیر خودش باشد و بر پای خودش بیایستد و فشارهای سهمگین را تحمل کند و کظم غیظ کرده و خشمش را فروکش کند و بخواباند. پس حلیم خشمگین می شود ولی مهار خشم خودش را دارد و بر اساس هیجان و واکنش های عاطفی شدید رفتار نمی کند، بلکه آتشفشان خشم خودش را می خورد و فرو می کشد و بر اساس عقل و علم رفتار می کند نه هیجان و عواطف و احساسات.
صفحات: 1· 2