با تصويب لايحه انجمن هاي ولايتي و ايالتي، روحانيت به مبارزه با آن برخاست تا سرانجام رژيم شاه مجبور به لغو آن شد. نقش امام خميني در اين اقدام کاملاً مؤثر بود. امام در ۱۳ خرداد سال ۱۳۴۲ نطق تاريخي خود را عليه رژيم شاه ايراد کرد. دو شب بعد (شب ۱۵ خرداد) امام دست گير و به تهران برده مي شود و اين اقدام سبب قيام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ شد. مبارزات امام پاياني نداشت، اين باعث شد تا بار ديگر در ۱۳ آبان ۱۳۴۳ امام دست گير و به ترکيه تبعيد شود. اقامت اجباري امام در ترکيه، يازده ماه طول کشيد. از آن جا امام راهي عراق شد. 

دوران طولاني اقامت ۱۳ ساله امام در نجف همراه با پرورش و تقويت روحانيون مبارز و نيز انتشار نظريه ولايت فقيه و حکومت اسلامي بود. روز ۱۲ مهر ۱۳۵۷ امام به ناچار نجف را به سوي پاريس ترک کرد و در حومه اين شهر ساکن شد. اقامت چهار ماهه امام در نوفل لوشاتو، اين دهکده را تبديل به يک مرکز جهاني کرده بود.

سرانجام آيت الله خميني در ۱۲ بهمن سال ۱۳۵۷ پس از ۱۴ سال دوري ، به وطن بازگشت. در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ نظام شاهنشاهي را در ايران برافکند. سال هاي ۵۷ تا ۶۸ سال هاي پر التهاب به همراه حوادث بسيار زياد براي نظام جمهوري اسلامي ايران بود که مهمترين آن، هشت سال جنگ تحميلي عراق در ايران را مي توان نام برد. در همه اين حوادث امام خميني توانست سکان هدايت جامعه را از بين گرداب هاي حوادث بگذراند. امام در پي بيماري دستگاه گوارش و قلب، خرداد ۱۳۶۸ در بيمارستان بستري شد و سرانجام در ساعت ۲۲:۳۰ روز ۱۳ خرداد ۱۳۶۸ روح خدا به ملکوت اعلي پيوست.
 منبع: آينه ايام،  محمد رحمتي شهرضا، ص ۷۱.

صفحات: 1· 2