شخصیت والای علمی- اخلاقی امام جواد علیه السلام در نگاه خلفاء، دانشمندان، نویسندگان و تاریخ نگاران غیر شیعه؛ سندی گویا بر جایگاه رفیع این امام همام در بین مسلمانان می باشد. گویند هر گاه خواستی فردی را بشناسی؛ ببین که مخالفانش چه کسانی هستند ودر مورد ایشان چه می گویند؟ در این مقاله قصد داریم برای شناخت بیشتر این امام عزیز به عنوان نمونه، مواردی از سخنان عالمان اهل تسنن را ذکر نماییم. 

مامون عباسی:

 خلیفه مقتدر عباسی در پاسخ به اعتراض بزرگان بنی عباس در خصوص به تزویج درآوردن دخترش ” ام الفضل ” به امام جواد (علیه السلام) ، این امام همام را اعجوبه عصر خواند و گفت : ” قد اخترته لتفضیله علی كافة  اهل الفضل فی العلم والفضل مع صغر سنه والاعجوبه فیه بذالك “؛ من بدان جهت وی را به دامادی خود برگزیدم كه با كمی سن در علم و فضیلت بر همه اهل زمان برتری دارد و در علم و دانش اعجوبه ای است. (1)

اسقف مسیحی پس از آگاهی یافتن از علم و دانش امام جواد (علیه السلام) در مسائل پزشكی گفت :

به نظر می رسد این شخص ” امام جواد (علیه السلام) ” پیامبری از نسل پیامبران است. (2)

سبط بن جوزی:

یوسف بن قزا اغلی بن عبدالله  بغدادی مشهور به سبط بن جوزی پس از بیان تاریخ تولد و شهادت حضرت می نویسد :

كان علی منهاج ابیه  فی العلم والتقی و الزهد والجود.

او در علم و تقوا، پرهیزکاری و سخاوت؛ چون پدر بزرگوارش “امام رضا (علیه السلام)  ” و دنباله رو او بود. (3)

ابن ابی طلحه:

ابن ابی طلحه در كتاب مطالب السؤول فی المناقب آل الرسول درباره شخصیت امام جواد(علیه السلام) می نویسد: او گرچه صغیرالسن است ولی كبیرالقدر و رفیع الذكر می باشد. (4)

ابن صباغ مالكی:

 علی بن محمد احمد مشهور به ” ابن صباغ ” فقیه مالكی و متوفای 855 در مكه پس از بیان گوشه ای از خصوصیات زندگی حضرت جواد(علیه السلام) ، می نویسد: آری چنین بود كرامات جلیل و مناقب او.

 و در جای دیگر می افزاید: چه گوییم ما در جلالت و مقام امام جواد(علیه السلام) و فضیلت كمال و عصمت و جلال او ، حضرت در میان طبقات ائمه (علیه السلام) سنش كمتر از همه و قدر و شانش  اعظم است .

او در اندك مدتی از عمر شریفش كراماتی بسیار و معجزاتی بی شمار از خود نشان داده و معارج و فضیلت كمال را طی كرده و از رشحات و تراوش دانش و بینش خود اثرها گذاشته و از نفحات و ریزش فضل كمالش بی اندازه و شمار فیوضاتی به عالم علم نثار فرموده ، چه با مجالس و محافلی كه متكلم به احكام گردیده و از مسائل، حلال و حرام را بیان نموده و زبان دشمنان و خصم بد فرجام را به منطق صحیح و گفتار ملیح خود الكن كرده و گاه ، بسیار انجمن و محفلی كه در صدر جلساء و راس خطبا و بلغاء قرار گرفته و در برابر خود تمامی فصحاء و علما و حكما را تحت الشعاع  قرار داده است. (5)

صلاح الدین صفدی:

خلیل بن ابیك  بن عبدالله، معروف به صلاح الدین صفدی، ادیب و مؤرخ نامدار اهل فلسطین كه در حدود دویست تصنیف از وی برجای مانده ، می نویسد:

” محمد بن علی، همان جواد بن رضا (علیه السلام) بن الكاظم موسی بن الصادق جعفر رضی الله عنهم است . لقب او جواد، قانع و مرتضی است. وی از فرزندان اهل بیت نبوت است كه در سخاوت شهرت داشت  تا جائی كه او را جواد(علیه السلام) ، نام نهاده اند، او یكی از امامان دوازده گانه است. (6)

ابن تیمیه:

ابن تیمیه می گوید:”  محمد فرزند علی ملقب به جواد از بزرگان و اعیان بنی هاشم است كه در سخاوت و بزرگواری شهرت تام دارد. (7)

یوسف بن اسماعیل نبهانی:

یوسف بن اسماعیل نبهانی حنفی ادیب و شاعر فلسطینی، متولد 1350 هجری كه از وی سیزده كتاب مهم  بر جای مانده، می نویسد:

” محمد جواد فرزند علی رضا (علیه السلام) از بزرگان امامان و چراغ هدایت امت و سادات اهل بیت (علیه السلام) است كه عبدالله شبراوی شافعی نیز از وی در كتاب خود ” الاتّحاف بجبّ الاشراف ” با ستایش و تكریم  یاد كرده است.  (8)

محمود بن وهیب بغدادی فنخی:

محمدالجواد (علیه السلام) فرزند علی بن الرضا (علیه السلام) است كنیه او مانند كنیه جدش محمد الباقر، ابو جعفراست رضی  الله عنهما.

سه لقب وی جواد، قانع و مرتضی است كه مشهورترین آنها ” جواد” است . رنگ پوست او سفید، قامتش معتدل و نقش انگشترش نعم المقدّرالله، و وارث علم پدر بود. (9)

علی جلال حسینی:

علی جلال حسینی دانشمند بزرگ مصری می نویسد:

” محمدالجواد ابوجعفر دوم، فرزند علی (علیه السلام) در سال 195 هجری در مدینه دیده به جهان گشود.  وی  با  وجود سن كم در علم و فضیلت سرآمد همه عالمان و اهل فضیلت زمان خویش بود. (10)

خیرالدین زركلی:

خیرالدین زركلی می نویسد: ” ابوجعفر جواد (علیه السلام) چون اجداد خویش مقام بلندی داشت . هوشمند و خوش بیان بود و استعداد نیرومند و اصیلی داشت. (11)

منابع

1- بحارالانوار، ج50، ص75 /  موسوعة الامام الجواد(علیه السلام)، ج1 ، صص360 و 363/  اعیان الشیعه ، ج3 ، ص 129.

2- المناقب لابن شهرآشوب ،ج4 ، ص389 / موسوعة الامام الجواد (علیه السلام) ،ج1 ، ص362.

3- تذكرة الخواص ، ص202 / الامام جواد (علیه السلام) ، ص72 .

4- كشف الغمه، ج2، ص186.

5- حلیة الابرار، ج 4، ص568 / الفصول المهه، ص266 / موسوعة الامام الجواد (ع) ، ج1 ، ص364 / سرور الفؤاد ابوالقاسم سحاب ، صص 40 و 41 .

6- الوافی بالوافیات، ص105 / الامام محمد الجواد (ع) ، ص73 .

7- منهاج السند، ص 127.

8 - جامع كرامات الاولیاء ،ج1 ، ص100.

9- جوهرة الكلام ، ص147 / الامام الجواد (ع) ، ص76 .

10- زندگانی امام جواد(ع)، ص200.

11- الامام محمد الجواد (ع) ، ص76 / زندگانی امام جواد (ع)، ص200.