اصولا با هم يا جدا خواندن نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء يكي از اختلافات شكلي در نحوه انجام نماز بين شيعه و سني است كه شيعيان معمولا اين دو نماز را با هم مي خوانند و اهل سنت معمولا جداي از هم؛ يعني به طور معمول شيعيان نمازهاي پنجگانه خود را در سه نوبت مي خوانند و اهل سنت در پنج نوبت و در هر حال هر دو عمل صحيح است؛ ما نيز همانند اهل سنت معتقديم كه جدا خواندن نمازهاي فريضه در پنج نوبت عملي بهتر و مطابق سنت پيامبر و امامان است، اما نبايد از ياد برد كه اين امر به معناي ضرورت و لزوم اين عمل نيست.
به عبارت روشن تر از نظر شيعه با هم خواندن نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء امري جايز و مستحب - و نه لازم - است و منشا اصلي عملكرد فقهي شيعيان همين منابع روايي قطعي است كه براي شيعيان معتبر است و خود امامان معصوم كه پيشواي ما در انجام امور ديني هستند اين گونه نماز خواندن را تجويز نموده اند، در عين حال اگر فردي امكان و تمايل به جدا خواندن نمازها داشت. بسيار خوب است كه چنين كند همان گونه كه در برخي مساجد شيعه همين گونه عمل مي شود .

در عين حال مستندات نقلي نشان مي دهد كه جمع بين ظهر و عصر و مغرب و عشا هم در منابع شيعه و هم در روايات اهل سنت آمده است و پيامبر خود نيز در مواردي بدون هيچ ضرورتي نمازها را با هم خوانده است؛ براي نمونه به چند روايت شيعه و سني در اين باره اشاره مي‏كنيم:
روايات شيعه:
عبدالله بن سنان از حضرت امام صادق(ع) نقل كرده: پيامبر بدون اين كه عذري در كار باشد، ظهر و عصر و نيز مغرب و عشا را با يك اذان و دو اقامه خواند.(1)
اسحاق بن عمار از امام صادق(ع) نقل مي‏كند: پيامبر بدون اين كه عذري در كار باشد، ظهر و عصر را در يك جا خواند. عمر به آن حضرت گفت: آيا در نماز حكم تازه‏اي پيدا شده؟ پيامبر گفت: نه حكم تازه‏اي در باره نماز نيامده، ولي خواستم كار را بر امت خودم راحت‌تر كنم.(2)
عبدالملك قمي مي‏گويد: به امام صادق(ع) گفتم: مي‏توانم بين دو نماز را بدون اين كه عذري داشته باشم، جمع بكنم؟ امام در جواب فرمودند: پيامبر اين كار را انجام داد و خواست كه امت را در آسايش و راحتي قرار دهد.(3)
روايات اهل سنت:
جابر بن زيد از ابن عباس نقل كرده كه پيامبر هفت ركعت مغرب و عشا را با هم خواند و هشت ركعت ظهر و عصر را با هم خواند و حضرت در مدينه بود.(4)
ابن عباس مي‏گويد: پيامبر اسلام در مدينه، بين ظهر و عصر و بين مغرب و عشا را جمع مي‏كرد، بدون اين كه عذري در كار باشد.(5)
سعيد بن جبير از ابن عباس نقل مي‏كند: رسول خدا(ص) ظهر و عصر و مغرب و عشا را با هم خواند، بدون اين كه خطر و يا سفري در كار باشد.(6)
عكرمه از ابن عباس نقل مي‏كند كه پيامبر در مدينه، بدون اين كه مسافر باشد، مغرب و عشا و نيز ظهر و عصر را با هم خواند.(7)
در نتيجه اكثر شيعيان از اين راه كار جائز و شرعي استفاده كرده و معمولا نمازهاي خود را جمع مي خوانند ، هرچند برخي شيعيان هم مقيدند كه نمازهاي خود را در پنج وقت و با فاصله بخوانند و حتي برخي مساجد شيعه اين گونه عمل مي كند كه براي افرادي كه امكان اين امر را دارند اين شيوه يقينا بهتر است ؛ اما اگر فردي با نخواندن نماز عصر احيانا ديگر نتواند نماز را به جماعت بخواند و يا احيانا نمازش قضا شود ، همان جمع خواندن در اول وقت براي او بهتر است .

پي‌نوشت‌ها:
1. شيخ حر عاملي، وسائل‏الشيعه،نشر آل البيت ،1409ق، ج 3، ص 160، باب 32، ح1.
2 . همان، ص 161، ح 2.
3. همان، ح3.
4 . صحيح بخاري، دار ابن كثير و اليمامه، دمشق و بيروت 1414، ج 1، ص 201، باب تأخيرالظهر الي العصر، ح 518.
5 . صحيح سنن نسائي، باب الجمع بين الصلوتين في الحضر،بي جا، بي تا، ج 1، ص 200، ح 601.
6 . صحيح مسلم، باب الجمع بين الصلوتين في­الحضر، دار احياء التراث العربي، 1374ق، بيروت، ج 1، ص 489، ح 49.
7 . مسند احمد بن حنبل، چاپ شده در ضمن «موسوعه­السنه» الكتب السته و شروح‏ها، بي جا، بي تا، ح 1، ص 221، س 27.