قرآن برای اموات
الف) چه سورهاى را بهتر است براى اموات بخوانيم؟ ب) چگونه نيت كنيم؟ ج) آيا مىتوان ثواب خواندن قرآن را به روح مقدس يكى از چهارده معصوم(ع) هديه كرد؟
الف) خواندن هر سورهاى از قرآن براى مردگان مفيد و داراى ثواب است، ولى امامان معصوم(ع) فرمودهاند: بهتر است كه سورههاى: «الرحمن»، «يس»، «جمعه»، «قدر»، «معوّذتين» (ناس و فلق)، «اخلاص»، «مُلك» و يا «آيةالكرسى» و… خواندهشود.[1]
ب) هنگام خواندن قرآن براى شخصى كه از دنيا رفته، همين كه نيت كنيد براى او مىخوانم كافى است. اگر شخصى قرآن را براى ثواب بردن خودش تلاوت مىكند، بايد به قصد قربت و نزديك شدن به خداوند باشد و اگر براى كسى ديگر و به نيابت از شخص مرده مىخواند و مىخواهد ثواب قرائت را به روح اموات هديه كند، باز قصد قربت به خداوند متعال لازم است. به اين ترتيب كه قرآن را به قصد قربت به خداوندمتعال تلاوت كند و ثواب آن را به روح اموات هديه نمايد.[2]
زندگىِ ما چگونه و به چه علت با خواندن قرآن زيبا مىشود؟
اگر ما به آثار خواندن قرآن توجه و قرآن را مانند دوستى در زندگى انتخاب كنيم، آياتش را بخوانيم و در معانى آسمانىاش تفكر كنيم، پس از مدتى زندگىمان سرشار از نور، روشنايى، طراوت و زيبايى خواهد شد.
ما در نيايشى پيش از تلاوت قرآن از خدا مىخواهيم: «خدايا! رغبت مرا به قرآن افزون گردان و آن را مايه روشنايى ديده و درمانِ بيمارىهاى دل و از بين رفتن غمواندوه من قرار ده. خدايا! زبانم را به خواندن قرآن بيارا و چهرهام را با آن زيبا، بدنم را با آن قدرتمند و ترازوى اعمالم را سنگين كن».
اگر قرآن را با صوت بخوانيم اجرمان چه قدر است؟ و اگر بدون صوت بخوانيم چهطور؟
مقدار اجر و ثواب را خدا مىداند. پيامبراكرم(ص) مىفرمايد: «قرآن را با صوتهاى خويش زيبايى بخشيد، زيرا صوت زيبا بر زيبايى قرآن مىافزايد.»[16]
با توجه به اينكه آيات قرآن سخنان خداوند است و خدا از اول كامل بوده، پس ارزشگذارى آيات قرآن براى چيست كه فلان سوره ثواب بيشترى دارد؟ (در مفاتيح اين ارزشها آمده است).
بايد دانست اگر تفاوتى در سورهها از نظر ارزش، وجود داشته باشد، به كامل بودن خدا ارتباطى ندارد، چرا كه ممكن است خداى متعال و حكيم از روى حكمت و به جهت مصلحت، بعضى از سورهها را از نظر فصاحت و بلاغت يا مفهوم و محتوا بر بعضى ديگر و يا بعضى از آيات را بر بعضى ديگر برترى داده باشد; همانطور كه در خلقت انسانها، بعضى از آنها را بر برخى ديگر ـمانند انبيا بر مردم عادىـ برترى داده است. هر يك از آيات يا سورههاى قرآن به گلهايى مىماند كه بوى دلرباى مخصوص خويش دارد.
بهترين مزد و ثواب براى قاريان قرآن، از نظر قرآن چيست؟
قرآن كريم مىفرمايد: (اِنَّ الَّذينَ يَتلونَ كِتـبَ اللّهِ واَقاموا الصَّلوةَ واَنفَقوا مِمّا رَزَقنـهُم سِرًّا وعَلانِيَةً يَرجونَ تِجـرَةً لَن تَبور * لِيُوَفِّيَهُم اُجُورَهُم ويَزيدَهُم مِن فَضلِهِ اِنَّهُ غَفورٌ شَكور);[1] كسانى كه كتاب الهى را تلاوت مىكنند و نماز را به پاى مىدارند و از آنچه به آنان روزى دادهايم، پنهان و آشكار انفاق مىكنند، تجارتى[ پر سود] و بى زيان و خالى از كساد را اميد دارند. [آنها اين اعمالصالح را انجام مىدهند]تا خداوند اجر و پاداش كامل به آنها دهد و از فضلش بر آنها بيفزايد كه او آمرزنده و شكرگزار است.
بديهى است كه منظور از تلاوت در اينجا، قرائت سطحى و خالى از تفكر و انديشه نيست، بلكه خواندنى است كه سرچشمه فكر و انديشه و در نتيجه، عملصالح باشد. در روايات اسلامى نيز به برخى از پاداشهاى قاريان قرآن اشارهشده; از جمله:
خداوند به قارى قرآن پاداش عظيمى خواهد داد. پيامبراكرم(ص) فرمود: «هر كس براى رضاى خدا و آگاهى عميق در دين، قرآن بخواند، ثواب فرشتگان و انبيا و رسولان را خواهد داشت».[2]
اهميت و فضيلت قرائت قرآن تا چه اندازه است؟
براى قرائت قرآن، در كلمات گهربار پيشوايان معصوم(ع) فضايل و آثارى بيان شده كه موجب رشد و پرورش روح و روان آدمى مىشود. همين فضايل و آثار باعثگرديده كه تلاوت و قرائت قرآن از اهميت بسيارى برخوردار باشد. اكنون به برخى از اين فضايل و آثار اشاره مىكنيم:
1. سعادتمندى: پيامبر اكرم(ص) مىفرمايد: «اگر زندگى سعادتمندان و مرگ شهدا و نجات در روز جزا و امنيت در روز هراس و نور در روز ظلمت و سايبان در روز حرارتِ شديد و سيراب شدن در روز عطش و ارزش و سنگينى در روز سبكى اعمال را مىخواهى، پس قرآن را مطالعه كن، چرا كه قرآن يادآور خداى رحمان و حافظ از شيطان و عامل برترى در ترازوى اعمال است».[1]
در حديث ديگر مىفرمايد: «هر كس قرآن بخواند، گويى به مرتبه پيامبرى رسيده است، جز آن كه بر او وحى نمىشود!».[2]
2. بارورى ايمان: اميرمؤمنان على(ع) فرمودند: «بارورى و رشد ايمان با قرآن خواندن به دست مىآيد».[3]
توکّل
و توکّل کن بر آن زندهای که هرگز نمیمیرد؛
و تسبیح و حمد او را بجا آور؛
و همین بس که او از گناهان بندگانش آگاه است!
تَوَکَّلْ عَلَى الْحَیِّ الَّذِی لَا یَمُوتُ
وَسَبِّحْ بِحَمْدِهِ وَکَفَى بِهِ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِیرًا
سوره ی فرقان__ آیه 58
خواص آیات و سورههای قرآن و قرائت آنها
آیه نور(آیه 35 سوره نور)
شخصى از درد و ضعف چشم به امام کاظم علیه السلام شکایت کرد. حضرت فرمود: آیه نور را سه مرتبه در ظرفی بنویس و آن را بشوی و در شیشه اى نگهداری کن و مکرر به چشمانت بکش.
عین الحیات/ج2/ص247
ادعیه قرآنی
رَبِّ اغْفِرْ لی وَ لِوالِدَیَّ وَ لِمَنْ دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِناً وَ لِلْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ لا تَزِدِ الظَّالِمینَ إِلاَّ تَباراً
نوح/28
پروردگارا! مرا، و پدر و مادرم و تمام کسانی را که با ایمان وارد خانه من شدند و جمیع مردان و زنان باایمان را بیامرز و ظالمان را جز هلاکت میفزا.
سایبان مومن در قیامت چیست؟
صدقه و بخشش سبب فضیلت و ارزش بیشتر اعمال انسان میشود، چرا که انسان را در زندگی به یاد ضعفا و فقرا و بینوایان میاندازد.
یکی از آموزههای دستوری قرآن، صدقه است. در بسیاری از روایات، بخشش، سخاوتمندی و صدقه دادن با دو اثر جذب منفعت و دفع بلا مورد تاکید قرار گرفته است. از این رو صدقه دادن در هر روز به ویژه برای دفع بلا و رفع گرفتاریها به عنوان مستحب معرفی شده و از مومنان خواسته شده تا با صدقه دادن خود را بیمه کنند.
پیامبر خدا (ص) در حدیثی درباره ارزش این عمل فرمودند: “سرزمین قیامت تماما آتش است، مگر سایه مؤمن؛ زیرا که صدقه او بر سرش سایه میافکند 1″.
امام صادق (ع) نیز در حدیثی این چنین میفرمایند: “بخشنده، بخشنده نباشد مگر آن گاه که سه خصلت داشته باشد: در توانگری و تنگدستی مال خویش را ببخشد، آن را به کسی که مستحقّ است ببخشد و تشکّری که در برابر خوبی خود به کسی دریافت میکند بیشتر و ارزشمندتر از آن چیزی بداند که به او داده است2″.
همچنین امام علی (ع) اسوه و الگوی سخاوتمندان در این باره فرمودند: “صدقه، سپری است در برابر آتش (جهنّم) 3″.
منابع روایات:
1- الکافی: 4 / 3 / 6 منتخب میزانالحکمة: 568
2- بحارالأنوار: 78 / 231 / 27 منتخب میزانالحکمة: 122
3- وسائل الشیعه: 6 / 258 / 17 منتخب میزانالحکمة: 318
خوشبختی خانواده با امر به معروف و نهی از منکر
بسیاری از مشکلات خانوادهها در زندگی ریشه در عدم شناخت آنها نسبت به خوبی و نیکی در مقابل گناه و بدی دارد. از آنجا که خانواده اولین محیطی است که منشِ فرزندان در آن شکل میگیرد، و والدین اولین مربیانی هستند که قادرند فرزندان خویش را با صفات نیکو آشنا سازند، و با رفتار خویش آنها را در ترک گناهان یاری دهند. این مطلب قصد بیان اثرات مثبت امر به معروف و نهی از منکر در خانواده به استناد قرآن و روایات را دارد.
امر به معروف و نهی از منکر در قرآن
گاهی زن و مرد فکر میکنند نیازهای اعضای خانواده منحصر در خوراک، پوشاک، یا جایی برای زندگی است، و از نیازهای دیگرشان غافل هستند. بعضی وقتها تشخیص خوبیها از بدیها مشکل است و شناساندن این دو مفهوم، برای فرزندان برعهدهی والدین است. تغذیهی روح و به کار گرفتن اصول تعلیم و تربیت صحیح، مهمتر از سلامتی بدن است.
نزول آيه تطهير در روز مباهله
روزی که پيامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم قصد مباهله کرد، قبل از آن عبا بر دوش مبارک انداخت و حضرت اميرالمؤمنين و فاطمه و حسن و حسين علیهم السلام را در زير عبای مبارک جمع کرد و گفت:
«پروردگارا، هر پيغمبری را اهل بيتی بوده است که مخصوص ترينِ خلق به او بوده اند. خداوندا، اينها اهل بيت منند. پس شک و گناه را از ايشان برطرف کن و ايشان را پاکِ پاک کن.»
در اين هنگام جبرئيل نازل شد و آيه تطهير را در شأن ايشان فرود آورد:
إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً
“همانا خداوند اراده فرمود از شما اهل بيت پليدي را برطرف فرمايد و شما را پاک کند.”
بخشی از آيه 33 از سوره احزاب
ضرورت ذکر فضایل حضرت امیرالمؤمنین علیّ بن ابی طالب (علیه السلام)
فراموش نکنیم که در روایات عامه و خاصه، امر خاصّ نبوی (صلی الله علیه و آله) به ذکر فضایل حضرت مولی الموحّدین، امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) داریم؛ مثل اینکه فرموده اند: «زَیِّنُوا مَجَالِسَکُم بِذِکرِ عَلیِّ بنِ ابِی طَالِب»؛ مجالس خود را به ذکر علی بن ابی طالب (علیه السلام) زینت دهید.
این روایت، از عایشه هم در اسناد برادران عامه آمده است.
حضرت سیّد الشّهدا (علیه السلام) در صحرای عاشورا در مقابل ملعون هایی که به بغض امیرالمؤمنین (علیه السلام) به جنگ با خاندان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دست زده اند هم فضایل حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) را بازگو می فرمایند.
در دعای ندبه هم فضایل متعدّد حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) وارد شده است؛ و می دانیم که: «ذِکْرُ عَلِیٍّ عِبَادَه».
روایات مختلف دیگری از عامه و خاصه در اهمیت ذکر فضایل حضرت امیرالمؤمنین علیّ بن ابی طالب (علیه السلام) وارد شده است.
پند های قرآنی
آیا دوست دارید که دشمن به یک دوست تبدیل کنید؟
به هر بدی که در حق شما کرد، با خوبی پاسخ گویید.
این را قرآن تجویز می کند.
آیه 34 سوره فصلت را بخوانید.
پند های قرآنی
اگر می خواهید مخاطبان به سوی شما جذب شوند، ابتدا به خودتان بپردازید! روح خشک، سنگین و بی لطافت، هیچ گاه در امر تربیت موفق نمی شود.
مهربانی،دلسوزی و رقت قلب را در خود بپرورید تا مردم بی آنکه شما متوجه شوید در اطراف شما جمع گردند.
آل عمران/ 159
پند های قرآنی
امانت داری یکی از ارزشمندترین ارزش های
قرآنی است، حضرت موسی(ع) را به خاطر امانتداری و قدرتش، در خانه حضرت شعیب پناه دادند
«قصص/26»
حضرت یوسف را به خاطر امانتداری و علمش، بر خزانه مصر نشاندند.
«یوسف/55»
و حتی رسول خدا(ص) که از سوی خداوند برگزیده شد، مشهور به امانتداری و به محمد امین معروف بود.