تحقيق پاياني سطح دو (كارشناسي)
مدرسه‏ علميه امام خميني(ره)
تاريخ تشيع در ايران
استاد راهنما:
حجة‏الاسلام سيدسيف ‏الله نحوي
استاد داور:
حجة‌الاسلام والمسلمين سيدحسن تديّن
محقق:
مريم نوين درياسري
بهار 1387

چكيده
موضوع پايان‌نامه، تاريخ تشيع در ايران مي‌باشد. هدف از نگارش اين پژوهش، آشنايي و آگاه‌سازي مردم، به‌خصوص قشر جوان، در بحران دين‌زدايي عصر حاضر، نسبت به عقايد تشيع و رفع ابهامات و اتهاماتي كه به مكتب تشيع نسبت داده شده است، مي‌باشد.
دامنه و محدوده‌ي اين بحث از اولين سال‌هاي شكل‌گيري تشيع در زمان پيامبر اسلام(صلی الله علیه و آله)تا رسميت سياسي و حكومتي آن در كشورها و عصر حاضر مي‌باشد.

برخي از منابع مورد استفاده، كتاب‌هايي است كه اختصاص به مباحث اعتقادي تشيع و تشيع ايرانيان داشته و برخي ديگر منابعي است كه دربردارنده‌ي تاريخ اسلام و مسلمانان و ايران بوده است كه به درك بهتر موضوع كمك مي‌نمايد.pan style="font-family: tahoma,arial,helvetica,sans-serif;">شيعه به كساني گفته مي‌شود كه قائل به امامت و خلافت بلافصل حضرت علي(علیه السلام) پس از پيامبر(صلی الله علیه و آله) بوده و اعتقاد دارند كه امامت از فرزندان وي خارج نمي‌شود. آغاز پيدايش شيعه را – كه براي اولين بار به شيعه‌ي علي(علیه السلام) معروف شدند- همان زمان حيات پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) بايد دانست و جريان ظهور و پيشرفت دعوت اسلامي در بيست و سه سال زمان بعثت، موجبات زيادي در بر داشت كه طبعاً پيدايش چنين جمعيتي را ايجاب مي‌كرد. پس از رحلت رسول اكرم(صلی الله علیه و آله) مسلمان‌ها در مسايل بسياري با هم اختلاف پيدا كردند كه مهم‌ترين آن‌ها اختلاف در مسأله‌ي امامت و خلافت بود به گونه‌اي كه دامنه‌ي اختلاف آن‌قدر بالا گرفت كه به فرقه‌هاي مختلف (اماميه، زيديه، اسماعيليه و…) منشعب گرديدند. سپس اين مكتب در نواحي مختلف جهان از جمله ايران گسترش يافت.
قبل از ورود اسلام به ايران در زمان ساسانيان، مردم پيرو ادياني چون زرتشتي، مانوي، مزدكي، يهودي و… بودند. با ورود اسلام به ايران در زمان خليفه‌ي دوم، ايرانيان اسلام را پذيرفتند و پس از مدتي گرايش خاصي از آن را (اسلام شيعي) پسنديدند. پذيرش تشيع به وسيله‌ي ايرانيان، پيامد عواملي چون روحيه‌ي ظلم‌ستيزي با ساسانيان، رفتارهاي خلفا و فاتحان جنگ با ايرانيان، محبوبيت عميق حضرت علي(علیه السلام) در ميان ايرانيان و حضور سلمان به عنوان يك ايراني در صف پيشگامان تشيع بود و به دنبال آن تحت تأثير عواملي چون حضور امام رضا(علیه السلام) در خراسان، و مهاجرت قبايل عرب و سادات علوي به ايران، گسترش يافت.
دامنه‌ي اين گسترش تا بدان‌جا پيش رفت كه موجبات تشكيل حكومت‌هاي شيعه‌مذهب علويان طبرستان و آل‌بويه را فراهم نمود، به گونه‌اي كه تشيع در سايه‌ي اين دولت‌ها آن‌چنان در عمق و جان مردم ريشه دوانيده كه حاكمان دولت صفوي در عين برخورداري از عقايد و انديشه‌هاي شيعي و عنايت به اهل بيت – عليهم‌السلام- براي مشروعيت بخشيدن به حكومت خويش، تشيع را به عنوان مذهب رسمي دولت خود برگزيدند. برخي از افراد با انگيزه‌هاي متفاوت به ايجاد شبهاتي درباره‌ي هسته‌ي اوليه‌ي تشيع و ارتباط آن با ايرانيان پرداختند و آن مذهب را زاييده‌ي افكار ايرانيان معرفي كرده‌اند كه در فصل پاياني اين تحقيق، آن نظرات مورد بررسي و نقد قرار گرفته است.
كليد واژه‌ها: تشيع، ايران، شيعه، امام علي(علیه السلام)، صفويه، تصوف، آل‌بويه، اديان، امام رضا(علیه السلام)، امامت، علويان، شبهات.