إِذَا قَامَ الْعَبْدُ فِی الصَّلَاةِ فَخَفَّفَ صَلَاتَهُ قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لِمَلَائِکَتِهِ

أَمَا تَرَوْنَ إِلَى عَبْدِی کَأَنَّهُ یَرَى أَنَّ قَضَاءَ حَوَائِجِهِ بِیَدِ غَیْرِی أَمَا یَعْلَمُ أَنَّ قَضَاءَ حَوَائِجِهِ بِیَدِی

” اصول کافی، جلد 3، صفحه ی 269 “

ترجمه ی حدیث:

از امام صادق (علیه السلام) منقول است که حضرت فرمودند:

هرگاه بنده به نماز بایستد و نماز خود را سبک به جا آورد، خداوند خطاب به ملائکه می­فرماید: آیا بنده ی من را نمی­ بینید؟ گویا این طور فکر می­ کند که برآورده کردن احتیاجات او به دست غیر من است. آیا نمی داند که برآورده کردن احتیاجات او به دست من است؟

شرح حدیث:

آنگاه که بنده می­ ایستد به نمازخواندن ( و به تعبیری که ما در گذشته در این روایات داشتیم، آنگاه که می­خواهد ‌بدهی الهی را ادا کند. گفته شد که یک طلب از خدا داری که روزی­ات است و یک بدهی هم داری که واجباتت است) آنگاه که می­خواهد بدهی ­اش را به خدا ادا کند. یکی از بدهی­ ها هم نماز است.

اگر واجباتش باشد و ‌کم بگذارد، این اصلاً نماز نیست. این را بگذار کنار. چه بسا نظر این است که آن آدابی را که در نماز باید رعایت کند، رعایت نمی­کند؛ از حضور قلب خبری نیست. همواره در فکرش مسائل دیگری است. چه بسا اشاره به این هم باشد که ‌از یک سنخ آداب مستحبّه مؤکّده (که در نماز داریم) هم خبری نیست. به تعبیر من فقط قدر متیقّن از واجبات را ادا می­کند.

اینجا خداوند خطاب به ملائکه و فرشتگانش می­فرماید: شما این بنده من را نمی­بینید؟! چون نماز یک نوع بندگی کردن خداست و عبادت است، عبادت یعنی بندگی. لذا تعبیر می­کند به «عَبْدِی».

گویا اینطور می­بیند که برآورده کردن احتیاجات او به دست غیر من است. این را نمی­داند که برآورده کردن احتیاجات او بدست من است؟ نماز بدون حضور قلب و تند تند،‌ مثل این می­ماند که آدم بخواهد بدهی­اش را ادا کند؛ از سر و ته آن می­زند اما وقتی می­خواهد طلب را بگیرد،‌ می­خواهد تا آخرش را هم بگیرد. چطور شد اینجوری شده؟ بدهی الهی را که می­خواهی ادا کنی،‌ سر و ته آن را میزنی، ‌امّا وقتی که می­خواهی روزی را از خدا بستانی، تا آخرش می­ستانی، و بعدش هم همواره می­گویی: بده. انصاف هم خوب چیزی است!!

تندتند نماز می­خواند تا مشتری از دستش نرود. خیال می­کند مشتری روزی­اش را می­دهد. گویا می­بیند و اینطوری فکر می­کند که برآورده کردن احتیاجات او به دست دیگری است. تو این را نفهمیدی که من باید احتیاج تو را برآورده کنم نه مشتری!! پس در اداء دین الهیات کم نگذار.

شرح حدیث از مرحوم آیت الله آقا مجتبی تهرانی، چهارشنبه 1 اردیبهشت 1389، مسجد جامع بازار تهران

صفحات: 1· 2