از آنجا که در بحث هدیه، مهمّ آثار تربیتی است؛ شایسته است که در تهیه آن، علاقه و شوق کسانی که هدیه برای آنان خریداری می‏شود، در نظر گرفته شود؛ تا با دیدن آن، هیجان و شور و شوق روحی در دریافت کنندگان هدیه ایجاد شود و موجب ایجاد صمیمیت و همدلی بین آنان گردد.

این صمیمیت از ضروری‏ترین اموری است که در رشد و تکامل روحی و معنوی انسانها نقش دارد و به ویژه در بین اعضای یک خانواده وجود آن احساس می‏شود؛ پس با تهیه هدیه بر طبق خواست و سلیقه آنان، به آنها نشان می‏دهیم که نه تنها در سفر فراموششان نکرده ‏ایم بلکه در همه حال به خواست و علاقه آنها توجه داشته ‏ایم.

مولی علی علیه ‏السلام «موعظه» را به عنوان بهترین هدیه ذکر می‏کند و می‏ فرماید: «نعمَ الهدیة الموعظة بهترین هدیه، موعظه و پند است»

در تهیه هدایا تنوّع و گوناگونی را فراموش نکنیم، گاه لازم است هدیه از اشیایی انتخاب شود که شکل و صورتی زیبا و هنری داشته و از جنبه تفنّنی برخوردار باشد. موضوع فوق از مسائلی است که ما ایرانیان کمتر به آن توجه می‏کنیم و نسبت به آثار روحی ـ تربیتی آن بی‏توجه هستیم. در همین راستا هدیه دادن عطر و بوی خوش، گل و اشیاء زینتی به نزدیکان (همسر و فرزندان) می‏تواند از مصادیق شایسته اهداء هدایا باشد. همچنین، در روایات رد کردن هدیه مکروه دانسته شده است.( حلیة‏المتقین، ص 209)

هدیه یكى از عوامل زدودن كینه و عداوت، ایجاد مهر و محبت و تحكیم پیوند برادرى اسلامى است وفضیلت آن بیش از فضیلت صدقه است.

امام على (علیه السلام) فرمود : من دوست دارم آنچه را كه براى برادر مسلمانم مفید است، بدو هدیه دهم تا صدقه.

هدیه از نظر انگیزه آورنده آن، انواعى دارد. برخى از هدیه ها در اسلام سخت نكوهش شده و حتى در بعضى از موارد، آورنده آن مستوجب كیفر الهى است!