دعای قنوت نماز عید فطر
اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکِبْرِیاَّءِ وَالْعَظَمَةِ وَاَهْلَ الْجُودِ وَالْجَبَرُوتِ وَاَهْلَ الْعَفْوِ
خدایا اى اهل بزرگى و عظمت و اى شایسته بخشش و قدرت و سلطنت و اى شایسته عفو
وَالرَّحْمَةِ وَاَهْلَ التَّقْوى وَالْمَغْفِرَةِ اَسْئَلُکَ بِحَقِّ هذَا الْیَومِ الَّذى
و رحمت و اى شایسته تقوى و آمرزش از تو خواهم به حق این روزى که
جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَلِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ الِهِ ذُخْراً [وَشَرَفاً]
قرارش دادى براى مسلمانان عید و براى محمد صلى الله علیه و آله ذخیره و شرف
وَ کرامتا وَمَزِیْداً اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تُدْخِلَنى فى کُلِّ خَیْرٍ
و فزونى مقام که درود فرستى بر محمد و آل محمد و درآورى مرا در هر خیرى که
اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تُخْرِجَنى مِنْ کُلِّ سُوَّءٍ اَخْرَجْتَ
در آوردى در آن خیر محمد و آل محمد را و برونم آرى از هر بدى و شرى که برون آوردى
مِنْهُ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمْ اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُکَ
از آن محمد و آل محمد را - که درودهاى تو بر او و بر ایشان باد - خدایا از تو خواهم
خَیْرَ ما سَئَلَکَ مِنْهُ عِبادُکَ الصّالِحُونَ وَاَعُوذُ بِکَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْه ُعِبادُکَ الْصّالِحُونَ
بهترین چیزى را که درخواست کردند از تو بندگان شایسته ات و پناه برم به تو از آنچه پناه بردند از آن بندگان شایسته ات.
فرم در حال بارگذاری ...
طریقه خواندن نماز عید فطر
سوال :آیا حضور در نماز عید فطر بر هر مسلمانی واجب است ؟و طریقه خواندن نماز عید فطر را توضیح دهید.
پاسخ : این نماز در زمان حضور امام(علیه السلام) واجب است و باید به جماعت خوانده شود، ولی در زمان ما که امام(علیه السلام) غایب است مستحب می باشد و می توان آن را به جماعت یا فرادی خواند.
وقت نماز عید فطر از اوّل آفتاب است تا ظهر، ولی مستحبّ است نماز عید قربان را بعد از بلند شدن آفتاب بخواند و در عید فطر مستحبّ است بعد از بلند شدن آفتاب افطار کند و زکات فطره را بدهد و بعد نماز عید را بجا آورد.
...
چگونگی بجا آوردن نماز عید فطرنماز عید فطر دو رکعت است، در رکعت اوّل بعد از خواندن حمد و سوره باید پنج تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر یک قنوت بخواند و بعد از قنوت پنجم تکبیر دیگری بگوید و به رکوع رود، بعد دو سجده به جا آورد و برخیزد و در رکعت دوم چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر قنوت بخواند و تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع دو سجده به جا آورد و تشهّد بخواند و سلام گوید.
در قنوت این نماز هر دعایی کافی است، ولی مناسب است این دعا را به قصد ثواب بخواند:
«اَللّهُمَّ اَهْلَ الْکبْرِیاءِ وَ الْعَظِمَة وَ اَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ وَ اَهْلَ الْعَفْوِ وَ الرَّحْمَةِ وَ اَهْلَ التَّقْوی وَالْمَغْفِرَةِ اَسْئَلُک بِحَقِّ هذَا الْیَوْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمینَ عیداً وَ لِمحَمَّد صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً وَ شَرَفاً وَ کرامَةً وَ مَزیداً اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ اَنْ تُدْخِلَنِی فی کلِّ خَیْر اَدْخَلْتَفیهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد وَ اَنْ تُخْرِجَنی مِنْ کلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد صَلَواتُک عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمْ اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُک خَیْرَ ما سَئَلَک بِهِ عِبادُک الصّالِحُونَ وَ اَعُوذُ بِک مِمّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُک الْمـُخْلَصُونَ».
مستحبّات نماز عید فطر
مستحبّ است در نماز عید فطر امور زیر را به امید ثواب پروردگار رعایت کند:
1ـ قرائت نماز عید را بلند بخواند.
2ـ بعد از نماز دو خطبه بخواند مانند خطبه های نماز جمعه با این تفاوت که در نماز جمعه قبل از نماز و در نماز عید بعد از نماز خوانده می شود (و این خطبه در صورتی است که نماز را با جماعت بخواند).
3ـ در این نماز سوره مخصوص شرط نیست، ولی بهتر است در رکعت اوّل سوره «سَبِّحِ اسْمِ رَبِّک الاْعْلی» و در رکعت دوم سوره «وَ الشَّمْس» بخواند.
4ـ در روز عید فطر قبل از نماز عید با خرما افطار کند .
5ـ پیش از نماز عید غسل کند و دعاهایی که قبل از نماز و بعد از آن در کتب دعا آمده بخواند.
6ـ در نماز عید بر زمین سجده کند و در موقع گفتن تکبیرها دستها را بلند کند.
7ـ بعد از نماز مغرب و عشا در شب عید فطر و بعد از نماز صبح و ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر این تکبیرها را بگوید: «اَللّهُ اَکبَرُ، اَللّهُ اَکبَرُ، لا إلهَ إلاّ اللّهُ وَ اَللّهُ اَکبَرُ، اللّهُ اَکبَرُ وَ لِلّهِ الْحَمْدُ، اَللّهُ اَکبَرُ عَلی ما هَدانا».
فرم در حال بارگذاری ...
اعمال روز عید فطر
1- اوّل آنکه بخوانی بعد از نماز صبح و نماز عید آن تکبیراتی را که در شبش بعد از نماز فریضه می خواندی
2- دوّم آنکه بخوانی بعد از نماز صبح دعائی را که سیّد روایت کرده اَللّهُمَّ اِنّی تَوَجَّهْتُ اِلَیْکَ بِمُحَمَّدٍ اِمامی الخ و شیخ این دعا را بعد از نماز عید ذکر فرموده
3- سوّم بیرون کردن زکات فطره است از هر سری صاعی پیش از نماز عید به تفصیلی که در کتب فقهیّه است و بدانکه زکات فطره واجب مؤکّد است و شرط قبولی روزه ماه رمضان و سبب حفظ تا سال دیگر است و حق تعالی آن را مقدّم بر نماز ذکر فرموده در این آیه شریفه قَدْ اَفْلَحَ مَنْ تَزَکّی وَ ذَکَرَاسْمَ رَبِّهِ فَصَلّی
4- چهارم غسل است و بهتر آن است که اگر ممکن شود از نهر غسل کنی و وقت آن بعد از طلوع فجر است تا زمان بجا آوردن نماز عید چنانچه شیخ فرموده و در جزء روایتی است که غسل را در زیر سقفی بکن و چون خواستی غسل کنی بگو:
اَللّهُمَّ ایمانا بِکَ وَتَصْدیقا
خدایا بخاطر ایمان به تو و تصدیق
بِکِتابِکَ وَاتِّباعُ سُنَّةِ نَبیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ الِهِ
کتاب تو و پیروی از روش پیغمبرت محمد صلی اللّه علیه و آله
پس بسم اللّه بگو و غسل کن و چون از غسل فارغ شدی بگو:
اَللّهُمَّ اجْعَلْهُ کَفّارَةً لِذُنُوبی وَ طَهِّرْ
خدایا قرارش ده کفاره گناهانم و دین و مذهبم را
دینی اَللّهُمَّ اَذْهِبْ عَنِّی الدَّنَسَ
پاک گردان خدایا دور کن از من چرکی را
...
5- پنجم پوشیدن جامه نیکو و به کار بردن بوی خوش و رفتن به صحرا در غیر مکّه برای نماز کردن در زیر آسمان
6- ششم پیش از نماز عید در اوّل روز افطار کنی و بهتر آنست که به خرما یا به شیرینی باشد و شیخ مفید فرموده مستحب است تناول کردن مقدار کمی از تربت سیّدالشهداء علیه السلام که شفا است از برای هر دردی
7- هفتم آنکه چون مهیّا شدی از برای رفتن به نماز عید بیرون نروی مگر بعد از طلوع آفتاب و آنکه بخوانی دعاهائی را که سیّد در اقبال نقل کرده از جمله از ابوحمزه ثمالی روایت کرده از حضرت امام محمّد باقرعلیه السلام که فرمود بخوان در عید فطر و قربان و جمعه وقتی که مهیّا شدی به جهت بیرون رفتن به نماز این دعا را:
اَللّهُمَّ مَنْ تَهَیَّاءَ فی هذَا الْیَوْمِ اَوْ تَعَبَّاءَ اَوْ اَعَدَّ
خدایا هر که آماده شده در این روز یا مهیا
وَاسْتَعَدَّ لِوِفادَةٍ اِلی مَخْلُوقٍ رَجاَّءَ رِفْدِهِ وَ نَوافِلِهِ وَفَواضِلِهِ
و مستعد و مجهز گشته برای ورود به یکی از مخلوقاتت به امید جایزه و صله و بهره ها
وَ عَطایاهُ فَاِنَّ اِلَیْکَ یا سَیِّدی تَهْیِئَتی وَتَعْبِئَتی وَاِعْدادی
و عطاهای او ولی ای آقای من تنها بسوی تو است آمادگی و تهیه
وَ اسْتِعْدادی رَجاَّءَ رِفْدِکَ وَ جَوائِزِکَ وَ نَوافِلِکَ وَ فَواضِلِکَ وَ فَضاَّئِلِکَ
و استعداد و تجهیز من به امید جایزه و صله ها و بهره ها و بخششها و فضلها
وَ عَطایاکَ وَ قَدْ غَدَوْتُ اِلی عیدٍ مِنْ اَعْیادِ اُمَّةِ نَبیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَواتُ
و عطاهای تو و بامداد کردم در عیدی از عیدهای امت پیامبرت محمد که درودهای تو
اللّهِ عَلَیْهِ وَ عَلی الِهِ وَ لَمْ اَفِدْ اِلَیْکَ الْیَوْمَ بِعَمَلٍ صالِحٍ اَثِقُ بِهِ قَدَّمْتُهُ
بر او و برآلش باد و البته ورود من بسوی تو نه به امید کردار شایسته ای است که بدان اطمینان داشته و پیشکش آورده
وَ لا تَوَجَّهْتُ بِمَخْلُوقٍ اَمَّلْتُهُ وَ لکِنْ اَتَیْتُکَ خاضِعاً مُقِرّاً بِذُنُوبی
باشم و نه اینست که به مخلوقی رو کرده و آرزومندش باشم بلکه با حال خضوع به درگاه تو آمده و معترف به گناه
وَ اِساَّئَتی اِلی نَفْسی فَیا عَظیمُ یا عَظیمُ یا عَظیمُ اِغْفِرْ لِیَ الْعَظیمَ مِنْ
و بدی خود بر نفس خویشتنم پس ای خدای بزرگ…….. بیامرز بزرگ گناهانم را زیرا
ذُنُوبی فَاِنَّهُ لا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ الْعِظامَ اِلاّ اَنْتَ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ یا
نیامرزد گناهان بزرگ را جز تو ای که معبودی جز تو نیست ای
اَرْحَمَ الرّاحِمینَ
مهربانترین مهربان.
فرم در حال بارگذاری ...
فایل صوتی ادعیه روز عید فطر
فرم در حال بارگذاری ...
فایل صوتی دعای وداع ماه رمضان
فرم در حال بارگذاری ...
شرح دعای وداع با رمضان از زبان آقا مجتبی تهرانی
ای خدا! آیا می شود که ما هم یکی از آزاد شده های شب آخر رمضان باشیم؟
امسال اولین سالی بود که شاگردان و دوستداران آقا مجتبی تهرانی رمضان را بدون حضور او و سخنان نغز و شیرینش و دعاهای جانسوزش گذراندند. حال که زمان وداع با این ماه مهربان رسیده، همراه با آخرین کلام های او از روزهای زیبای ماه خدا خداحافظی می کنیم.
شرح دعای وداع حضرت سجاد(ع) با ماه مبارک رمضان
در جملاتی که از زینالعابدین(ع) تحت عنوان دعای وداع نسبت به ماه مبارک رمضان آمده، از تعبیر «السلام علیک» بسیار استفاده شده است. ما در محاورات، هنگام برخورد «سلام» میکنیم و هنگامی که میخواهیم جدا شویم، میگوییم: «خداحافظ» اما عرب زبانان در محاورات خود به جای «خداحافظ» مثل هنگام برخورد، میگویند: «السلام علیک».
«السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَکْبَرَ وَ یَا عِیدَ أَوْلِیَائِهِ الْأَعْظَمَ»، یعنی خداحافظ! خداحافظ ای ماه بزرگ خدا و عید بزرگ اولیای خدا! «السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَکْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ وَ یَا خَیْرَ شَهْرٍ فِی الْأَیَّامِ وَ السَّاعَاتِ» خداحافظ ای بزرگترین همراه از میان زمانها و اوقات؛ و بهترین ماهها در ایّام و ساعات. زینالعابدین چه تعبیراتی میکند! «السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِیهِ الْآمَالُ وَ نُشِرَتْ فِیهِ الْأَعْمَالُ» خداحافظ ای ماهی که آرزوهایمان در تو نزدیک شد؛ یعنی امیدمان این بود که ماه رمضان بیاید و بتوانیم خودمان را اصلاح کنیم و گرفتاریهایمان را برطرف کنیم. خداحافظ ای ماهی که اعمال نیک در تو منتشر شد؛ واقعا هم همین بود که هر کسی در حد خودش اعمال صالح انجام میداد.
...
«السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً وَ أَفْجَعَ فِرَاقُهُ مَفْقُوداً» خداحافظ ای همراه من که ارزش تو بالا بود و اکنون که میروی دلم را به درد میآوری. فراق تو برای من بسیار دردناک است. تعبیر زینالعابدین این است که: «وَ أَفْجَعَ فِرَاقُهُ مَفْقُوداً» فراق تو بسیار دردناک است. «السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ أَلِیفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ» خداحافظ ای مونس من، که وقتی آمدی من را خوشحال کردی، «وَ أَوْحَشَ مُنْقَضِیاً فَمَضَی» و اکنون که میروی، من را به وحشت میاندازی، که بدون تو چه کنم. آن موقع خوشحال شدم، اما الآن چه؟ از دوری تو هراسانم.«السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ مُجَاوِرٍ رَقَّتْ فِیهِ الْقُلُوبُ وَ قَلَّتْ فِیهِ الذُّنُوبُ» خداحافظ ای همراه من که تا بودی، دل من رقیق بود و از آن سر سختی هایش، بیرون آمده بود. من در این ماه لطیف شده بودم و به سراغ خدا می رفتم، « قَلَّتْ فِیهِ الذُّنُوبُ »، وقتی که تو آمدی، گناهانم کم شد. «السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَى الشَّیْطَانِ وَ صَاحِبٍ سَهَّلَ سَبِیلَ الْإِحْسَانِ» خداحافظ ای یاوری که کمک کردی تا من بر شیطان غلبه کنم و ای همراهی که راههای نیکی را بر من آسان کردی.
«السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا أَکْثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِیکَ وَ مَا أَسْعَدَ مَنْ رَعَى حُرْمَتَهُ بِکَ» خداحافظ ای ماهی که تعداد آزادشدهگان از آتش جهنم در تو زیاد شد. این اشاره به همان روایتی است که خداوند در هر شب، به هنگام افطار هزار، هزار کس را از آتش جهنم نجات میداد؛ در شبهای جمعه هر یک ساعت، اینطور میکرد و در شب آخر ماه رمضان به مقدار تمام کسانی که در کلّ این ماه از آتش نجات داده است را نجات میدهد. ای خدا! آیا میشود که امشب ما هم یکی از این آزاد شدهها باشیم؟ سعادتمند شد کسی که حریم احترام تو را رعایت کرد. «السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَمْحَاکَ لِلذُّنُوبِ وَ أَسْتَرَکَ لِأَنْوَاعِ الْعُیُوبِ» خداحافظ ای ماهی که گناهان را پاک کردی و محو نمودی و همه عیبها را، هر چه که بود، پوشاندی. « السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَطْوَلَکَ عَلَى الْمُجْرِمِینَ وَ أَهْیَبَکَ فِی صُدُورِ الْمُؤْمِنِینَ» خداحافظ ای ماه! چهقدر برای گناهکاران طولانی بودی و چهقدر برای مؤمنین عظمت داشتی!
تمام این جملاتی که زینالعابدین(صلوات الله علیه) در این خداحافظی بیان میفرماید، گویای این مسأله است که این ماه چه ارزش و عظمتی دارد. بدانید که دارید از چه گوهر گران بهای زمانی، خارج میشوید! شما در چه مقطع زمانی بودید که بهترین فرصتها را برای اصلاح دین و دنیایتان داشتید! خوشا به حال کسانی که استفاده کردند! خوشا به حال کسانی که قدر این زمان را دانستند! خوشا به حال آنانی که قدر این ماه رمضان را دانستند و توانستند گرههایشان را باز کنند! چه گرههای دنیایی، چه اخروی.
«السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ لَا تُنَافِسُهُ الْأَیَّامُ» خداحافظ اى ماهى که هیچ ماه دیگری از تو برتر نیست. «السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ هُوَ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ» خداحافظ اى ماهى که تا تو بودى، امن و سلامت بود. «السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ کَرِیهِ الْمُصَاحَبَةِ وَ لَا ذَمِیمِ الْمُلَابَسَةِ» خداحافظ اى ماهی که نه در همنشینی با تو ناراحتی وجود داشت و نه بدی و ناپسندی در حضور تو بود. «السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمَا وَفَدْتَ عَلَیْنَا بِالْبَرَکَاتِ وَ غَسَلْتَ عَنَّا دَنَسَ الْخَطِیئَاتِ» ما هم در بعضی موارد برای خداحافظی میگوییم به سلامت! خوش آمدی! حضرت میفرمایند: ای ماه رمضان خداحافظ و به سلامت! همانگونه که تو بر ما با برکات فراوان و سلامتی فرود آمدی و ناپاکیهای گناه را از ما زدودی و ما را از خطاها شست و شو دادی!
«السَّلَامُ عَلَیْکَ غَیْرَ مُوَدَّعٍ بَرَماً وَ لَا مَتْرُوکٍ صِیَامُهُ سَأَماً» خداحافظ که در این وقت وداع، نه از تو ناراحتیم و نه از روزهداریات خسته شدهایم. «السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ وَ مَحْزُونٍ عَلَیْهِ قَبْلَ فَوْتِهِ» خداحافظ از جانب من که خواستار تو بودم و پیش از آمدنت خوشحال بودم که تو خواهی آمد و اکنون هم که میخواهی بروی، اندوهگین شدهام که از دوریات چه کنم! «السَّلَامُ عَلَیْکَ کَمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِکَ عَنَّا، وَ کَمْ مِنْ خَیْرٍ أُفِیضَ بِکَ عَلَیْنَا» خداحافظ که چه بدیهایی را از ما دور کردی و چه خیراتی را با آمدنت نصیبمان کردی!
«السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَى لَیْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِی هِیَ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ» خداحافظ و درود بر تو و شب قدر که از هزار ماه برتر است. «السَّلَامُ عَلَیْکَ مَا کَانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَیْکَ وَ أَشَدَّ شَوْقَنَا غَداً إِلَیْکَ.» خداحافظ که تا بودی، مشتاق آن بودیم که بیشتر بمانی و اکنون که میروی، دلهایمان برای دیدار دوبارهات پَر میکشد. «السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَى فَضْلِکَ الَّذِی حُرِمْنَاهُ، وَ عَلَى مَاضٍ مِنْ بَرَکَاتِکَ سُلِبْنَاهُ» خداحافظ و درود بر تو و درود بر فضل و کرمت که از آن محروم گشتیم و برکات گذشتهات را از کف دادیم. «اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِی شَرَّفْتَنَا بِهِ» خداوندا ما «اهلِ» این ماه بودیم و تو ما را به آن شرافت بخشیدی و با آن، بر سر ما منّت گذاشتی!
جملات عجیبی است که از زینالعابدین(صلواتاللهعلیه) نقل شده است و همه بر عظمت این ماه دلالت میکند. روایتی از امام صادق (صلوات الله علیه) بود که حضرت فرمودند: «مَنْ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ إِلَى قَابِلٍ إِلَّا أَنْ یَشْهَدَ عَرَفَةَ» اگر کسی در ماه رمضان مورد غفران قرار نگیرد، بعید است که بعد از این ماه مشمول لطف و رحمت خدا قرار گیرد. به حسب ظاهر، چند ساعت بیشتر از این ماه باقی نمانده است. بیایید از این ساعات استفاده کنیم.
فرم در حال بارگذاری ...
شرح دعای وداع با ماه رمضان
آیت جوادی آملی می نویسد امام سجاد (ع) ماه مبارک رمضان را عید اولیاء الله میداند. در صحیفه سجادیه دعایی درباره مقام دعا و وداع ماه مبارک رمضان وجود دارد که در مقدمه این دعا حضرت کلیات نعمتهای الهی را میشمارد و اینکه بخششهای خدای سبحان ابتدایی است، نه از روی استحقاق. بعد از آن مقدمه میفرماید: یکی از بهترین بخششهای خداوند سبحان، ماه مبارک رمضان و روزه این ماه است. [۱] شاعر میگوید: عارفان هر دمی دو عید کنند ٭٭٭ عنکبوتان مگس قدید کنند [۲].
کار عنکبوت آن است که بتند و با این تارها مگس را صید کرده قدید و قورمه درست کند. او کارش غیر از ذخیره کردن چیز دیگری نیست؛ اما عارف در هر دم و هر نفس دو عید دارد که سعدی گفت: «هر نفسی که فرو میرود ممد حیات است و چون بر میآید مفرح ذات؛ پس در هر نفسی دو نعمت موجود است و بر هر نعمتی شکری واجب».
...
لذا عارف در هر دم دو عید دارد و بهترین دمی که انسان دارد در ماه مبارک رمضان است که «أنفاسکم فیه تسبیح» نفس کشیدن در این ماه «سبّوحٌ قُدّوس» گفتنی است. این که در آخر ماه مبارک رمضان عید فطر میگیرند، چون جایزههای یک ماه را به ما میدهند، که در حقیقت محصول ماه مبارک رمضان است. ضیافتة الله، لقاء الله را به دنبال دارد. پس عظمت از آن ماه شوال نیست؛ بلکه عظمت از آن ماه مبارک رمضان است که نتیجهٴ یک ماهه را در روز عید میدهند. روز عید است و من مانده در این تدبیرم / که دهم حاصل سیروزه و ساغر گیرمامام سجاد(ع) ابتدا اشاره به نعمتهای پروردگار کرده به خدا عرض میکند: «وأنت جعلت من صفایا تلک الوظائف وخصائص تلک الفروض شهر رمضان … وقد أقام فینا هذا الشهر مقام حمدٍ وصحبنا صحبة مبرور» [۳] خدایا نعمتهای فراوانی به ما دادی. یکی از برجستهترین نعمتها، ماه رمضان و یکی از بهترین فضیلتها روزهٴ این ماه است که نصیب ما کردی؛ و هیچ زمانی، به عظمت زمان ماه مبارک رمضان نیست.
گذشته از آنکه شب قدر را در آن قرار دادی، این ماه را ظرف نزول قرآن کریم قرار دادی که چنین فیضی در این ماه نازل شده است. اگر کسی با قرآن باشد همراه قرآن بالا میرود و این را بر ملّت مسلمان منّت نهادی؛ زیرا ملتهای دیگر در ماه رمضان روزه نمیگیرند و این نعمت را مخصوص مسلمانان نمودی
وداع برای کسی است، که با ماه مبارک رمضان مأنوس بوده و این ماه دوست او باشد وگرنه آن کس که با این ماه نبوده، ودعای ندارد. انسان از دوستش و یا کسی که مدّتی با او مأنوس بوده خدا حافظی میکند. کسی که اصلاً نمیداند چه وقت ماه مبارک رمضان آمد و چه وقت سپری شد، چرا آمد و چرا سپری شد وداعی ندارد
امام سجاد(ع) آخر ماه مبارک رمضان که میشد، با سوز و گداز این دعا را میخواند و میفرمود: ماه رمضان در بین ما اقامت داشت و جای حمد و ثنا بود؛ زیرا به همراه خود رحمت آورد و رفیق بسیار خوبی برای ما بود. ما در صحبت و همراهی با او به فضایل و نعمتهایی رسیدیم. دوستی بود که به همراهش رحمت و مغفرت و برکت آورد .رسول خدا(ص) نیز در خطبهٴ شعبانیه فرمود: «قد أقبل إلیکم شهر الله بالبرکة والرحمة والمغفرة»، یعنی این ماه، برکت و رحمت و مغفرت میآورد، کسی که رفق این ماه بوده و باشد، برکت و رحمت و مغفرت این ماه را هم دریافت میکند.
بهترین استفاده از ماه خدا
سپس فرمود: «وأربحنا أفضل أرباح العالمین». ما ربح وسودی که در این ماه بردیم، هیچ تاجری در هیچ گوشهٴ دنیا نبرده و هیچ کس در سراسر عالم به اندازهٴ ما ازاین ماه استفاده نکرده است. انسان مسافری است که سفر ابد در پیش دارد. رهتوشهٴ آن سفر ابد را باید همین چند روزه تهیه کند. در این ماه درهای آسمان بر روی مؤمن باز میشود، و مؤمن میتواند با وارستگی، به باطن عالم راه پیدا کند و اگر بهترین فرصت، ماه مبارک رمضان است، پس بهترین سود را ماه رمضان و اهلش دارند.
برای گروهی آغاز سال، اول فروردین است. یک نوجوان اول فروردین تلاش میکند برای خود لباس نو تهیه کند. درختها اول سالشان فروردین است که لباسهای نو و تازه دربر میکنند. اول سال کشاورز پاییز است که درآمد مزرعه را حساب میکند. تاجر وصنعتگر، هر کدام فرصت دیگری را به عنوان اول سال تعیین میکنند، مرحوم سید بن طاووس میگوید: اهل سیر وسلوک، اول سالشان، ماه رمضان است. [۴] حسابها را از ماه مبارک، تا ماه مبارک بعد بررسی میکنند؛ که ماه مبارک رمضان گذشته چه درجهای داشته و امسال در چه درجهای هستتند. چقدر مطلب فهمیده و چه مسئلههای برای آنها حل شده است. چقدر در برابر گناه قدرت تمکّن داشته و چقدر در برابر دشمن قدرت تصمیم دارد. ماه مبارک رمضان برای سالکان الی الله، ماه محاسبه است. از این رو امام سجاد (علیهالسلام) فرمود: هیچ کسی در سراسر جهان به اندازه ما در این ماه استفاده نکرد.
ناله از فراق و جدایی
در ادامه دعا فرمود: «ثم قد فارقنا عند تمام وقته وانقطاع مدّته ووفاء عهده [عدوه] ونحن مُودّعوه». این ماه بعد از آنکه پایانش فرا رسید، از ما مفارقت و هجرت کرد و ما را تنها گذاشت. و ما هم اکنون با ماه خدا وداع میکنیم. «وداعَ مَن عزّ فراقه علینا» چه وداعی؟ وداع تشریفاتی؟ نه؛ وداع با دوست عزیزی که مفارقتش برای ما توانفرساست؛ آن کس که اهل معنا بود خیرش در این ماه بیشتر شد و آن کس که گرفتار گناه بود از گناهش کاسته شد. ما کسی را وداع میکنیم که رفتنش برای ما بسیار گران و سخت است و ما را غمگین میکند، ماهی که شب و روزش رحمت بود .بزرگان فقه ما نظیر مرحوم صاحب جواهر الکلام(ره) فرمودهاند: در فضیلت روزهگرفتن همین بس که انسان ازنظر ترک بسیاری از کارها، شبیه فرشته میشود. به همان اندازه که انسان از فکر شکم رها شود به فرشته شدن نزدیک میگردد [۵]
گفتهاند: پس از عید فطر، شش روز از اوایل ماه شوال را به عنوان بدرقه، روزه بگیرید؛ زیرا اگر کسی دوست عزیزی را بخواهد بدرقه کند، چند قدم به همراه او میرود. امام سجاد(ع) فرمود: «وأوحشنا انصرافه عنّا» و از اینکه منصرف شد و از ما فاصله گرفت، ما را به وحشت انداخت. ما دوست مهربان و پربرکتی را از دست میدهیم، لذا به وحشت میافتیم. از این رو بود که آخر ماه مبارک رمضان که میشد، اولیای خدا احساس غربت میکردند.
«ولزمنا له الذِمام المحفوظ والحُرمة المرعیة والحق المقضی». ما باید حقی که او بر عهدهٴ ما دارد رعایت کرده حرمتی که در پیش ما دارد ارج بهیم. باید به تعهدی که بین ما و اوست وفا کنیم. فنحن قائلون السلام علیک یا شهر الله الأکبر ویا عید أولیائه» آنگاه چون این دوست عزیز از ما جدا میشود ما چنین میگوییم: سلام بر تو ای بزرگترین ماه که به خدا انتساب داری. و سلام بر تو ای عید اولیای الهی. این سلام، سلام تودیع است.
«السلام علیک یا أکرم مصحوبٍ من الأوقات ویا خیر شهرٍ فی الأیام والساعات» امام سجاد(ع) چندین بار به این ماه سلام میکند. ماه رمضان اگر زمانی گذارا بود و باطن و سرّ و حقیقت و روح نداشت، ولی الله به او سلام نمیکرد. این گفتههای معرفتی ـ معاذالله ـ نظیر اشعار خیالی شعرا نیست که بر خطابههای خیالی حمل شود که مثلاً به کوه و یا آثار مخروبه خطاب میکنند. بیان حضرت این است که ما خیلی دوست و رفیق، داشته و داریم؛ اما هیچ دوستی به عظمت این ماه نبوده. ماهی که نه هیچ روزی مثل روزهای آن و نه شبی چون شبهای آن بود.
رمضان و آموزش دعا
»السلام علیک من شهرٍ قُربت فیه الآمال ونشرت فیه الأعمال» سلام ما بر تو ای ماهی که آرزوها در این ماه نزدیک شد و ما فهمیدیم که چه بخواهیم لذا آرزوهای طولانی نمیطلبیم، ماهی که در آن بر آمدن آرزوهای مشروع نزدیک شد.
در دعای سحر ماه مبارک رمضان نیز از امام سجاد(ع) رسیده است، که: خدایا آنها که تو را نمیشناسند و عبادت نمیکنند، روزی میدهی، مار و عقربها روزی خور خدا هستند، پس حیف است که انسان تمام حاجتها را در محور مادّه و مادّیات خلاصه کند. خداوند همه کفّار و منافقین را در عالم، تأمین میکند، پس آیا صحیح است انسان تلاش و کوشش خود را بر این صرف ند که از خدا طبیعت و دنیا بطلبد؟ از این روست که امام میفرماید: سلام بر ماهی که فهمیدیم در آن از خدا چه بخواهیم. آرزوهای طولانی نداشته باشیم؛ بلکه چیزی بخواهیم که برای ما بماند.
هنگامی که مسلمانان عازم مهاجرت به مدینه بودند کفار مکه به آنان اجازه ندادند اموالشان را هم منتقل کنند یا بفروشند. میگفتند اگر میخواهید به مکه بروید باید دست خالی سفر کنید. آنگاه این آیه نازل شد: ﴿کَأَین مِن دَابَةٍ لاَ تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ یرْزُقُهَا وَإِیاکُم﴾[۶] چه بسا جاندارانی که نمیتوانند متحمّل روزی خود شوند. خداست که آنها و شما را روزی میدهد.
مسلمین از مکه به مدینه هجرت کردند و گفتند: ما روزی خود را با خود حمل نمیکنیم؛ بالاخره خدای مکه، خدای مدینه هم هست. آن کسی که ما را در مکه اداره میکد، در مدینه هم اداره میکند. دست خالی به سوی مدینه حرکت کرده و «مهاجر» نامیده شدند؛ خدا هم آنان را تأمین کرد. اینچنین نیست که اگر انسان روح بلند نداشته باشد به او خوش بگذرد و یا اگر روح بلند و عظیم دات در جهان تلخ کام باشد. فرمود: ما در این ماه فهمیدیم از خدا چه بخواهیم؛ جلو آرزوهایمان را گرفتیم و به عبادت پرداختیم.
وداع با صفای باطن و نشاط
«السلام علیک من قرینٍ جلّ قدرُه موجوداً وأفجع فقدُه مفقوداً» سلام بر تو ای نزدیگی که وقتی بودی گرامی بودی و حال که در آستانهٴ رفتن هستی، رفتنت فاجعه است و ما را غمگین میکند. همچون کسی که عضو خانوادهاش را از دست میدهد. «ومرجوٍّ آلمٌ فراقه» سلام بر توای تکیهگاه امید، که در هنگام مفارقت، ما را متألم و رنجور کردی .آن ماه که در جان انسان رسوخ داشت، وقتی از جان فاصله میگیرد، جایش را غم پر میکند؛ زیرا از آن صفای ضمیر دیگر خبری نیست و آن نشاطی را که انسان در ماه مبارک رمضان برای نثار و ایثار دارد، در غیر این ماه ندارد. اگر انسان در این ضیافت حق از خدا غنا و بینیازی طلب کند، چیزی او را متوجه و مشغول نمیکند، نه از کسی میترسد و نه از بذل جان دریغ میکند. «السلام علیک من ألیف اُنسٍ مُقبلاً فسَرّ وأوحش منقضیاً قد مضّ» سلام بر تو ای دوست با الفت که وقتی آمدی ما را مسرور، و وقتی رفتی ما را گداختی و داغ زدی. [۷] این حرف انسانی است که با باطن روزهٴ این ماه و با باطن لیله قدر در تماس بوده است.
دلهای رقیق و اندیشههای زلال
باز فرمود: «السلام علیک من مجاورٍ رقّت فیه القُلوب وقلّت فیه الذنوب» سلام بر تو ای همسایهٴ عزیز که ما در جوار رحمت تو بودیم. تو همسایهای بودی که در این مدّت در اثر حُسن همجواری با تو دلها رقیق و گناهان کم شد. آری، انجم مکروهات و گناهان کوچک، کمکم راه انسان را میبندد .مناطق ییلاقی و سرزمینهای سبز و خرّم، دارای آبی زلال است که وقتی از چشمه میجوشد، راه خود را باز میکند و راه کسی را هم نمیبندد و همهٴ درختان و گیاهان تشنهٴ سر راه را هم سیراب میکند. این خاصیت آب زلال است که به دنبال تشنه میرود. سرش را به سنگ میزند و تلاش و کوشش میکند که خود را به تشنههای برساند و آنها را سیراب کند، اما اگر این آب، دارای املاح و رسوبی باشد، همین که میجوشد، راه خود را میبندد. بعد از چند سال در آن مزرع، تلّی از سنگ پیدا شده و همهٴ آن سرزمینهای سبز، خشک میشود و چیزی در آن نمیروید.
افکار و اندیشهها هم چنین است. اگر زلال باشد از جان میجوشد، با زبان و قلم منتشر میشود، به گوش و چشم میرسد و از آنجا در دلهای دیگران جاری میگردد. لذا یکی از القاب عالم «ماس معین» است که اصل آن دربارهٴ حضرت ولیعصر(عج) گفته شده است [۸].
قرآن کریم میفرماید: ﴿قُلْ أَرَأَیتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُکُمْ غَوْراً فَمَن یأْتِیکُم بِمَاءٍ مَعِینٍ﴾[۹] بگو خبر دهید اگر آب [آشامیدنی] شما به زمین فرو رود، پس کیست که به شما آبی روان دهد. ماء معین یعنی آب جاری؛ آبی که دیده میشود. عالم را ماء معین میگویند، چون مانند چشمهٴ زلال میجوشد. حرفی که میزند، چیزی که مینویسد، علمی است که از جان او تراوش کرده و به گوش و چشم انسان رسیده و او میفهمد، و به دیگری میگوید، دیگری هم میفهمد و به بعدی میگوید؛ مانند چشمهٴ زلالی که سرانجام به اهلش میرسد.
امّا افکار و اندیشهها و خیالات باطل، مانند همان رسوبات و املاح معدنی، راه قلب را میبندند؛ کمکم دل، قسّی، سخت و مسدود میگردد. نه چیزی از آنجا به دیگران سرایت میکند و نه حرف دیگران به آنجا میرسد؛ نه حرف او در غیر مؤثر است و نه حرف غیر در او اثر میبخشد. امام سجاد(ع) فرمود: دلها در این ماه نرم و رقیق و گناهان در این ماه کم است.
ماه تسلّط بر شیطان
«لسلام علیک من ناصرٍ أعان علی الشیطان وصاحبٍ سهّل سُبُل الإحسان» سلام بر تو ای رفیقی که کم کردی تا ما بر شیطان مسلط شدیم. به راستی انسان در این ماه بر شیطان مسلّط میشود و به خاطرات شیطانی گوش فرا نمیدهد. تو برای ما مصاحب خوبی بودی، که ما توانستیم بر شیطان پیروز شویم. ما نه تنهادر بُعدِ سلبی از دست شیطان نجات پیدا کردیم و کار بد نکردیم، بلکه در بُعد اثباتی هم پیروز شدیم و راههای خیر را به خوبی و آسانی طی طردیم. اگر در غیر ماه مبارک رمضان، کار خیر را به سختی انجام میدادیم، در این ماه به آسانی انجام دادیم. تو باعث شدی که ما راه احسان را با سهولت طی کردیم.
آزادی از بند شهوات و تأمین سعادت
در ادامه فرمود: «السلام علیک ما أکثر عتقاء الله فیک». سلام بر تو ای ماه، چه بسیار بندههایی را که خدا در زمان تو آزاد کرده است. خدا آنان را که گرفتار آتش و رذایل اخلاقی بودند، از این بندها آزاد کرده و چه نعمتی بهتر از آزادی است؟ امام صادق (علیهالسلام) در بیان صفات انسان دیندار فرمود: «ورفض الشهوات فصار حرّاً».[۱۰] او شهوت و بیبند و باری را ترک میکند در نتیجه آزاد میگردد. نعمتی بالاتر از آزادی و آزادگی نیست، که انسان گرفتار شهوت و غضب و بردهٴ هوی نباشد و زمامش را به دست هوس نسپارد. «وما أسعد من رعی حُرمتک بک» چقدر سعادتمند شد کسی که احترام تو را حفظ کرد و مواظب بود تا در این ماه حرف بد نزند، خیال و گناه بد نکند.
»السلام علیک ما کان أمحاک للذّنوب وأسترک لأنواع العیوب» سلام بر تو ای حقیقت ماه مبارک رمضان که محو کنندهٴ گناه هستی. عیب را میپوشانی و گناه را محو میکنی. اول پوشاندن و ستر، و بعد مغفرت است. ابتدا خدای سبحان میپوشاند که آبروی انسان محفوظ بماند، سپس میبخشد، ستّاربودن زمینهٴ مغفرت غفّار را فراهم میکند. چقدر خوب است انسان تا میتواند، آبروی دیگران را حفظ کند، خدا هم آبروی او را حفظ میکند.
«السلام علیک ما کان أطولک علی المُجرمین» سلام بر تو ای ماه مبارک رمضان که برای افراد تبهکار، بسیار طولانی هستی. ماه رمضان برای چنین افرادی حکم چندین ماه را دارد «و أهیبک فی صدور المؤمنین» ماه مبارک رمضان، در دلهای مؤمنان با نوعی هیبت و جلال و هیمنه و شکوه، تلقّی میشود.
رقابت با سایر ماهها
در ادامه وداع فرمود: «السلام علیک من شهرٍ لا تُنافسه الأیام» سلام بر تو ای ماهی که هیچ ماهی با تو توان مسابقه و رقابت ندارد. وقتی انسان میدود و مسابقه میدهد، نفس نفس میزند تا به مقصد برسد. خدای سبحان هم فرمود: برای گفتن فضایل، منافسه (مسابقه) بدهید. ﴿وَفِی ذلِکَ فَلْیتَنَافَسِ المُتَنَافِسُونَ﴾[۱۱] شما هم نفس نفس بزنید تا آن مقام نفیس و ارزنده را بگیرید. فرمود: هیچ ماه و ایام ولیالی و لحظاتی با تو منافسه و رقابت نمیکند. تو پیشگامی و همهٴ یازده ماه به دنبال تو هستند. چنین نیست که انسان بگوید در ماه مبارک رمضان، حرفها را میشنوم و بعداً عمل میکنم. اگر فعلاً عمل نشود، بعداً هم عمل نخواهد شد؛ چون زمانهای دیگر، آن قدر را ندارند که با ماه مبارک رمضان، در کسب و تأمین توفیق انسان، رقابت کنند.
تطهیر و تغسیل نه خستگی و رنج
«السلام علیک غیر المصاحبة ولا ذمیم الملابسة» سلام بر تو، در این مدّتی که مهمان ما بودی، یا ما در خدمت تو بودیم، هیچ رنجی ندیدیم. از مصاحبت با شما خسته نشدیم. در حضور تو لذّت بردیم و تو مهمان خوبی برای ما بودی. «السلام علیک کما وفدتَ علینا بالبرکات وغسلت عنّا دنس الخطیئات» سلام بر تو، ای ماه گرامی رمضان که برکت آوردی، ما را شستشو دادی و رفتی. اگر بعدها آلوده شدیم، به دست خود آلوده شدهایم و گرنه تو ما را تطهیر کردی و اکنون احساس سبکی میکنیم. «السلام علیک غیر مودّع برَماً ولا متروک صیامه سئماً» سلام بر تو که پس از یک ماه مهمانی در هنگام تودیع، ما احساس خستگی نکردیم. انسان وقتی مهمان را برای مدّتی مدید و با تشریفات پذیرایی میکند خود در این مدّت خسته میشود؛ امّا حضرت میفرماید: از پذیرایی طولانی و روزه گرفتن، هرگز خسته نشدیم و رنجی احساس نکردیم؛ بلکه برای ما گوارا بود.
وداعهای آخرین
»السلام علیک من مطلوبٍ قبل وقته ومخزونٍ علیه قبل قوته» سر بر تو، که قبل از آمدن انتظارت را داشتیم، هم اکنون نیز که میخواهی بروی ما را غمگین کردهای. «السلام علیک کم من سوءٍ صُرف بک عنّا وکم من خیرٍ أُفیض بک علینا» سلام بر مهمان گرانقدری که به برکت تو خدا بسیاری از بلاها را از ما برداشت و بسیاری از برکات را به ما عطا کرد. در حقیقت ما مهمان تو بودیم نه تو مهمان ما. «السلام علیک وعلی لیلة القدر الّتی هی خیرٌ من ألف شهر». (این سلام تودیع است). سلام بر تو ای ماه، سلام بر تو و لیلة القدر تو، آن شبی که از هزارماه، تقریباً هشتاد سال، بالاتر است.
»السلام علیک ما کان أحرصنا بالأمس علیک وأشدّ شوقنا غداً إلیک». سلام بر تو ای ماهی که دیروز حریص بودیم که بیایی. و فردا هم بسیار مشتاقیم که تو را زیارت کنیم. این مراسم تودیع را تنها به عنوان ادای وظیفه، انجام نمیدهیم. «السلام علیک وعلی فضلک الّذی حُرمناه وعلی ماضٍ من برکاتک سُلبناه». سلام بر تو وفضیلت تو، سلام بر تو و برکات تو که دریغا امروز از آن فضیلت محروم شدیم. آنگاه حضرت در ادامه به خدا عرض میکند: «اللّهم إنّا أهل هذا الشهر الّی شرّفتنا به ووفّقتنا بمنّک له حین جهل الأشقیاء وقته وحُرموا لشقائهم فضله» خدایا تو آن توفیق را دادی که ما اهل این ماه باشیم در حالی که عدّهای از فضیلت این ماه محروم شدند. و منشأ حرمان آنها نیز شقاوتشان بود که به سوء اختیار خودشان فراهم شد.
»أنت ولی ما آثرتنا به من معرفته وهدیتنا له من سنّته». پروردگا تو مولی و سرپرست مایی در آنچه ما را به شناخت آن برگزیدهای و راهنمایی کردی که روش آن را طی کنیم. «وقد تولّینا بتوفیقک صیامه وقیامه علی تقصیرٍ وأدّینا فیه قلیلاً من کثیرٍ». و در پرتو توفیق تو به روزه و نماز آن با اعتراف به تقصیر نایل آمدیم و اندکی از وظایف بسیار را ادا کردیم. «اللّهم فلک الحمد إقراراً بالإسائة واعترافاً بالإضاعة ولک من قلوبنا عقد الندم ومن ألسنتنا صدق الاعتذار». پروردگارا تو را در حالی ستایش میکنیم که، به بد رفتاری خود اقرار و به ضایع نمودن نعمت احکام تو و عمر خویش اعتراف داریم. و برای توست، از ناحیه دلهای ما پیمان پشیمانی و از ناحیهٴ زبان، پوزش طلبی صادقانه.
«فأجرنا علی ما أصابنا فیه من التفریط أجراً نستدرک به الفضل المرغوب فیه ونعتاض به من أنواع الذُخر المحروص علیه». پس اجر مصیبت بر تفریط در این ماه را چیزی قرار ده تا به وسیله آن فضیلتی را که مورد رغبت است، نایل شویم و عوض خیری را که از آن ممدوح است برسیم. وأوجب لنا عُذرک علی ما قصرنا فیه من حقّک». پذیرش پوزش را برای ما مقرر نما تا حق تقصیر شدهٴ تو بخشوده شود. چه اینکه خود، در قرآن کریم فرمود: ﴿کَتَبَ رَبُّکُمْ عَلَی نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ﴾[۱۲] خدای سبحان رحمت را بر خویش واجب کرده است.
«وأبلغ بأعمارنا ما بین أیدینا من شهر رمضان المُقبل فإذا بلّغتناه فأعنّا علی تناول ما أنت أهله من العبادة وأدّنا إلی القیام بما یستحقّه من الطاعة». و عمر ما را تا ماه مبارک آینده طولانی بفرما و هنگامی که ما را به سال آینده رساندی کمک کن تا آنچه در خور توسط عبادت کرده و آنچه سزاوار توست طاعت کنیم.
»وأجر لنا من صالح العمل ما یکون دَرَکاً لحقّک فی الشهرین من شهور الدّهر». و توفیق انجام کار نیک را به طور جاری و مستمر بهرهٴ ما فرما، تا آنچه حق و شایسته مقام توست در تمام ماه مبارک رمضان در مدّت عمر ما پیش میآید جبران شود. «واجبُر مصیبتنا بشهرنا وبارک لنا فی یوم عیدنا وفطرنا»
پروردگارا هچران ماه مبارک را که مصیبت ماست برای ما در روز عید فطر بابرکت جبران فرما. هر پاداشی که به افراد شایسته و واجب شرایط این ماه مرحمت میکنی به ما نیز لطف فرما؛ زیرا فضل تو تمام شدنی نیست؛ بلکه همواره جوشان است. ثواب همهٴ کسانی که تا قیامت در این ماه روزه میگیرند یا عبادت میکنند، برای ما نیز مقدّر فرما.
منبع: حکمت عبادات، آیت الله جوادی آملی، ص ۱۶۶-۱۸۰
پاورقی: ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
[۱] ـ صحیفهٴ سجادیه، دعای ۴۵.
[۲] ـ دیوان سنایی غزنوی. («قدید» گوشت مانده و خشک را گویند) .
[۳] ـ صحیفهٴ سجادیه، دعای ۴۵.
[۴] ـ إقبال الأعمال، ص ۲۵۰.
[۵] ـ جواهر الکلام، ج ۱۶، ص ۱۸۱.
[۶] ـ سورة عنکبوت، آیة ۶۰.
[۷] ـ «مضّ» درد گدازنده را گویند. همچون رنجش از گداختگی آهن سرخ شدهای که به انسان اصابت کند.
[۸] ـ الکافی، ج ۱، ص ۳۳۹، ح ۱۴.
[۹] ـ سورة ملک، آیة ۳۰.
[۱۰] ـ امالی شیخ مفید، ص ۶۴، مجلس ۶، ح ۱۴.
[۱۱] ـ سورة مطففین، آیة ۲۶.
[۱۲] ـ سورة انعام، آیة ۵۴
فرم در حال بارگذاری ...
شرح دعای وداع با ماه مبارک رمضان در بیان آیت الله العظمی جوادی آملی
با پایان ماه مبارک رمضان، می توان پيامدهای معنوی رمضان را در ماه های دیگر نیز حفظ کرد چراکه وداع با ماه رمضان، هرگز به معنای وداع با ویژگی های ارزشمند این ماه نیست. در آخرین روزهای ماه مبارک رمضان فرازهایی از بیانات آیت الله العظمی جوادی آملی در شرح دعای وداع با ماه مبارک رمضان امام سجاد علیه السلام را از نظر می گذرانیم:
ايشان در قسمتي از كتاب حكمت عبادات با تبيين دعاي وداع ماه مبارك رمضان به بيانات ارزشمند امام سجاد(عليه السلام) پرداخته و ميفرمايند:
...
اين كه در آخر ماه مبارك رمضان عيد فطر ميگيرند، چون جايزه هاي يك ماه را به ما ميدهند كه در حقيقت محصول ماه مبارك رمضان است . ضيافة الله، لقاء الله را به دنبال دارد . پس عظمت از آنِ ماه شوال نيست؛ بلكه عظمت از آنِ ماه مبارك رمضان است كه نتيجهٴ يك ماهه را در روز عيد ميدهند .روز عيد است و من مانده در اين تدبيرم ٭٭٭٭ كه دهم حاصل سي روزه و ساغر گيرم
امام سجاد (عليه السلام) ابتدا اشاره به نعمتهاي پروردگار كرده به خدا عرض ميكند: «وأنت جَعلْت من صفايا تلك الوظائف وخصائص تلك الفروض شهْرَ رمضان . . . وقد أقام فينا هذا الشهْر مقام حمْدٍ وصحبنا صحبة مَبْرور» [1] خدايا نعمتهاي فراواني به ما دادي. يكي از برجستهترين نعمتها، ماه رمضان و يكي از بهترين فضيلتها روزهٴ اين ماه است كه نصيب ما كردي؛ و هيچ زماني، به عظمت زمان ماه مبارك رمضان نيست. گذشته از آنكه شب قدر را در آن قرار دادي، اين ماه را ظرف نزول قرآن كريم قرار دادي كه چنين فيضي در اين ماه نازل شده است. اگر كسي با قرآن باشد همراه قرآن بالا ميرود و اين را بر ملّت مسلمان منّت نهادي؛ زيرا ملتهاي ديگر در ماه رمضان روزه نميگيرند و اين نعمت را مخصوص مسلمانان نمودي.
ايشان در ادامه به ناله امام سجاد(سلام الله عليه) و سوز و گداز حضرت در وداع اين ماه مبارك اشاره كرده و دوستداران واقعي اين ماه را وداعكنندگان اين ماه برشمرده و فرمودند:
وداع براي كسي است، كه با ماه مبارك رمضان مأنوس بوده و اين ماه, دوست او باشد وگرنه آن كس كه با اين ماه نبوده، وداعي ندارد . انسان از دوستش و يا كسي كه مدّتي با او مأنوس بوده خداحافظي ميكند. كسي كه اصلاً نميداند چه وقت ماه مبارك رمضان آمد و چه وقت سپري شد ، چرا آمد و چرا سپري شد وداعي ندارد .
امام سجاد ( سلام اللهعليه ) آخر ماه مبارك رمضان كه ميشد ، با سوز و گداز اين دعا را ميخواند و ميفرمود ماه رمضان در بين ما اقامت داشت و جاي حمد و ثنا بود ؛ زيرا به همراه خود رحمت آورد و رفيق بسيار خوبي براي ما بود . ما در صحبت و همراهي با او به فضايل و نعمتهايي رسيديم . دوستي بود كه به همراهش رحمت و مغفرت و بركت آورد. امام سجاد (عليه السلام) فرمود هيچ كسي در سراسر جهان به اندازه ما در اين ماه استفاده نكرد. در ادامه دعا فرمود: «ثمّ قدْ فارقنا عند تمام وقْته وانقطاع مدّته ووفاء عهده [ عدوه ] و نحن مُودّعوه» اين ماه بعد از آنكه پايانش فرا رسيد ، از ما مفارقت و هجرت كرد و ما را تنها گذاشت . و ما هم اكنون با ماه خدا وداع ميكنيم. چه وداعي؟ وداع تشريفاتي؟ نه؛ وداع با دوست عزيزي كه مفارقتش براي ما توانفرساست ؛ آن كس كه اهل معنا بود خيرش در اين ماه بيشتر شد و آن كس كه گرفتار گناه بود از گناهش كاسته شد . ما كسي را وداع ميكنيم كه رفتنش براي ما بسيار گران و سخت است و ما را غمگين ميكند ، ماهي كه شب و روزش رحمت بود .
معظمله در ادامه به سنت حسنه بزرگان در بدرقه كردن ماه مبارك رمضان اشاره كرده و فرمودند:
بزرگان فقه ما نظير مرحوم صاحب « جواهر الكلام » (رضوان الله عليهم ) فرمودهاند در فضيلت روزه گرفتن همين بس كه انسان از نظر ترك بسياري از كارها ، شبيه فرشته ميشود . به همان اندازه كه انسان از فكر شكم رها شود ، به فرشته شدن نزديك ميگردد[2].
گفتهاند: پس از عيد فطر ، شش روز از اوايل ماه شوال را به عنوان بدرقه، روزه بگيريد؛ زيرا اگر كسي دوست عزيزي را بخواهد بدرقه كند ، چند قدم به همراه او ميرود . امام سجاد ( عليه السلام ) فرمود : «وأوحشنا انْصرافه عنّا» و از اينكه منصرف شد و از ما فاصله گرفت ، ما را به وحشت انداخت . ما دوست مهربان و پر بركتي را از دست ميدهيم، لذا به وحشت ميافتيم . از اين رو بود كه آخر ماه مبارك رمضان كه ميشد، اولياي خدا احساس غربت ميكردند. ما بايد حقي كه او بر عهدهٴ ما دارد رعايت كرده حرمتي كه در پيش ما دارد ارج بنهيم . بايد به تعهدي كه بين ما و اوست وفا كنيم. آنگاه چون اين دوست عزيز از ما جدا ميشود ما چنين ميگوييم: سلام بر تو اي بزرگترين ماه كه به خدا انتساب داري و سلام بر تو اي عيد اولياي الهي . اين سلام ، سلام توديع است .
«السّلام عليك يا أكْرم مصحوبٍ من الأوقات ويا خيْر شهرٍ فى الأيام والسّاعات» امام سجاد ( عليه السلام ) چندين بار به اين ماه سلام ميكند . ماه رمضان اگر زماني گذرا بود و باطن و سرّ و حقيقت و روح نداشت، وليّ الله به او سلام نميكرد . اين گفتههاي معرفتي ـ معاذ الله ـ نظير اشعار خيالي شعرا نيست كه بر خطابه هاي خيالي حمل شود كه مثلا ً به كوه و يا آثار مخروبه خطاب ميكنند . بيان حضرت اين است كه ما خيلي دوست و رفيق، داشته و داريم؛ اما هيچ دوستي به عظمت اين ماه نبوده. ماهي كه نه هيچ روزي مثل روزهاي آن و نه شبي چون شبهاي آن بود.
منبع:
برگرفته از كتاب حكمت عبادات
پاورقی:
[1] ـ صحيفه سجاديه ، دعاي 45 .
[2] ـ جواهر الكلام ، ج 16 ، ص 181؛ عروة الوثقي ، ج 2 ، ص 69 ، فصل 15 .
فرم در حال بارگذاری ...
دعای وداع ماه مبارک رمضان
شیخ کلینی رضوان الله علیه در کتاب کافی روایت کرده از ابو بصیر از حضرت صادق علیه السلام این دعا را برای وداع ماه رمضان
اللَّهُمَّ إِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ
ای خدا تو خود در کتابی که نازل کردی فرمودی ماه رمضان آن ماهی است که در آن قرآن نازل شده
وَ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدْ تَصَرَّمَ فَأَسْأَلُکَ بِوَجْهِکَ الْکَرِیمِ وَ کَلِمَاتِکَ التَّامَّةِ
و این شهر مبارک رمضان به پایان رسید پس از تو درخواست میکنم به حق ذات بزرگوار کریمت و به حق کلمات تامه خاصانت
إِنْ کَانَ بَقِیَ عَلَیَّ ذَنْبٌ لَمْ تَغْفِرْهُ لِی أَوْ تُرِیدُ أَنْ تُعَذِّبَنِی عَلَیْهِ أَوْ تُقَایِسَنِی بِهِ
که اگر تا اکنون بر من گناهی باقی است که هنوز نبخشیدهای و اراده عذاب و رنج مرا به آن گناه داری
...
أَنْ لاَ یَطْلُعَ فَجْرُ هَذِهِ اللَّیْلَةِ أَوْ یَتَصَرَّمَ هَذَا الشَّهْرُ إِلاَّ وَ قَدْ غَفَرْتَهُ لِی یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَای خدا آن گناه را پیش از آنکه صبح اینشب آخر رمضان طلوع کند و این ماه تمام به پایان رسد کرم کن و از آن گنه درگذر ای مهربانترین مهربانان عالم
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ بِمَحَامِدِکَ کُلِّهَا أَوَّلِهَا وَ آخِرِهَا مَا قُلْتَ لِنَفْسِکَ مِنْهَا
ای خدا تو را ستایش میکنم به جمیع صفات کمالت از اول تا به آخر آنچه را تو خود در ستایش خویش فرمودهای
وَ مَا قَالَ الْخَلاَئِقُ الْحَامِدُونَ الْمُجْتَهِدُونَ الْمَعْدُودُونَ (الْمُعَدِّدُونَ) الْمُوَفِّرُونَ (الْمُؤْثِرُونَ) ذِکْرَکَ وَ الشُّکْرَ لَکَ
و آنچه خلایقی که با کمال جهد و توجه پس به حمد و ستایشت و با تعظیم به ذکر و شکرت میپردازند
الَّذِینَ أَعَنْتَهُمْ عَلَی أَدَاءِ حَقِّکَ مِنْ أَصْنَافِ خَلْقِکَ مِنَ الْمَلاَئِکَةِ الْمُقَرَّبِینَ
یعنی آن کسانی که تو آنان را بر اداء حق بندگیت یاری کردی از انواع خلق از ملائکه مقرب
وَ النَّبِیِّینَ وَ الْمُرْسَلِینَ وَ أَصْنَافِ النَّاطِقِینَ وَ الْمُسَبِّحِینَ لَکَ مِنْ جَمِیعِ الْعَالَمِینَ
و پیمبران و رسولان و اصناف ناطقین به ذکرت و تسبیح گویان حضرتت تمام عالمیان به همه این حمدها تو را ستایش میکنیم
عَلَی أَنَّکَ بَلَّغْتَنَا شَهْرَ رَمَضَانَ وَ عَلَیْنَا مِنْ نِعَمِکَ وَ عِنْدَنَا مِنْ قِسَمِکَ وَ إِحْسَانِکَ وَ تَظَاهُرِ امْتِنَانِکَ
که تو ما را به این ماه رمضان رسانیدی در حالی که نعمتهایت بر ما وافر و نزد ما از قسمت روزیت و کرم و احسان و امتنانت متظاهر بود
فَبِذَلِکَ لَکَ مُنْتَهَی الْحَمْدِ الْخَالِدِ الدَّائِمِ الرَّاکِدِ الْمُخَلَّدِ السَّرْمَدِ
پس در مقابل این نعمتها تو را حمد کنیم ستایش شایسته در منتهای حد حمدی همیشگی و بر دوام و ثبات و مخلد و سرمدی
الَّذِی لاَ یَنْفَدُ طُولَ الْأَبَدِ جَلَّ ثَنَاؤُکَ أَعَنْتَنَا عَلَیْهِ
که طول ابدیت آن حمد را پایان ندهد ای خدا ثنای تو بزرگ است تو ما را یاری کردی بر اداء وظیفه این ماه شریف
حَتَّی قَضَیْتَ عَنَّا صِیَامَهُ وَ قِیَامَهُ مِنْ صَلاَةٍ وَ مَا کَانَ مِنَّا فِیهِ مِنْ بِرٍّ أَوْ شُکْرٍ أَوْ ذِکْرٍ
تا آنکه روزه آن و اقامه نماز و آنچه از اعمال خیر و شکر و ذکر تو کردیم تو از ما ادا فرمودی
اللَّهُمَّ فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا بِأَحْسَنِ قَبُولِکَ وَ تَجَاوُزِکَ وَ عَفْوِکَ وَ صَفْحِکَ وَ غُفْرَانِکَ وَ حَقِیقَةِ رِضْوَانِکَ
پروردگارا پس تو از کرم اعمال خیر ما را بحد کامل بپذیر و مقبول درگاهت بگردان و از ما بکرمت درگذر و ما را مشمول عفو و ملاطفت و آمرزش خود و حقیقت خوشنودی خویش قرار ده
حَتَّی تُظَفِّرَنَا (تُظْفِرَنَا) فِیهِ بِکُلِّ خَیْرٍ مَطْلُوبٍ وَ جَزِیلِ عَطَاءٍ مَوْهُوبٍ
تا ما را در این ماه فیروز و موفق بر هر کار نیکوی مطلوب و عطای بزرگ موهبت گردانی
وَ تُوقِیَنَا فِیهِ مِنْ کُلِّ مَرْهُوبٍ أَوْ بَلاَءٍ مَجْلُوبٍ أَوْ ذَنْبٍ مَکْسُوبٍ
و هم از کرم از هر چه مخوف و ترسناک است و هر بلا که بسوی ما میکشند و هر گناه که به عمل آریم ما را از آن محفوظ دار
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِعَظِیمِ مَا سَأَلَکَ بِهِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِکَ مِنْ کَرِیمِ أَسْمَائِکَ وَ جَمِیلِ ثَنَائِکَ وَ خَاصَّةِ دُعَائِکَ
ای خدا از تو درخواست میکنم به عظیم امری که احدی از خلقت درخواست کننداز اسماء کریم و ثنای جمیل و دعای خاص تو
أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
که نخست درود فرستی بر محمد و آل محمد (ع)
وَ أَنْ تَجْعَلَ شَهْرَنَا هَذَا أَعْظَمَ شَهْرِ رَمَضَانَ مَرَّ عَلَیْنَا مُنْذُ أَنْزَلْتَنَا إِلَی الدُّنْیَا بَرَکَةً فِی عِصْمَةِ دِینِی وَ خَلاَصِ نَفْسِی
و این ماه رمضان ما را بزرگترین و با برکتترین ماه مبارکی قرار ده که از هنگامی که ما را به دار دنیا آوردی تا کنون بر ما گذشته است هم از جهت حفظ دین و خلاص و نجات جانم
وَ قَضَاءِ حَوَائِجِی وَ تُشَفِّعَنِی فِی مَسَائِلِی وَ تَمَامِ النِّعْمَةِ عَلَیَّ وَ صَرْفِ السُّوءِ عَنِّی وَ لِبَاسِ الْعَافِیَةِ لِی فِیهِ
و هم از جهت برآمدن حاجتهایم و مرا تو خود شفیع باش در مسئلتهایم از درگاهت و اعطای نعمت کامل و برطرف شدن بدیها از من و پوشیدن لباس ببخش و عافیت برایم در این ماه شریف
وَ أَنْ تَجْعَلَنِی بِرَحْمَتِکَ مِمَّنْ خِرْتَ (خُرْتَ) (ادَّخَرْتَ) لَهُ لَیْلَةَ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَهَا لَهُ خَیْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
و هم در این ماه از لطف و رحمتت مرا از آنان قرار ده که ثواب لیلة القدر را که بهتر در اجر از هزار ماه است بر آنها اختیار و ذخیره کردهای
فِی أَعْظَمِ الْأَجْرِ وَ کَرَائِمِ الذُّخْرِ وَ حُسْنِ الشُّکْرِ وَ طُولِ الْعُمْرِ وَ دَوَامِ الْیُسْرِ
و هم ذخیرههای پر بهای دیگر و شکرگزاری نیکو و طول عمر و آسایش دائم
اللَّهُمَّ وَ أَسْأَلُکَ بِرَحْمَتِکَ وَ طَوْلِکَ وَ عَفْوِکَ وَ نَعْمَائِکَ وَ جَلاَلِکَ وَ قَدِیمِ إِحْسَانِکَ وَ امْتِنَانِکَ
ای خدا و از تو سؤال میکنم به حق رحمت واسعه و احسان و عفو و بخشش نعمتهایت و به حق جلال و عظمت عطاء و احسان قدیم ازلیت
أَنْ لاَ تَجْعَلَهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنَّا لِشَهْرِ رَمَضَانَ حَتَّی تُبَلِّغَنَاهُ مِنْ قَابِلٍ عَلَی أَحْسَنِ حَالٍ
که این رمضان را آخر عهد عمر من با ماه مبارک رمضان قرار ندهی تا در سال آتیه هم بر بهترین حال مرا نایل سازی به ثواب ماه مبارک
وَ تُعَرِّفَنِی هِلاَلَهُ مَعَ النَّاظِرِینَ إِلَیْهِ وَ الْمُعْتَرِفِینَ (وَ الْمُتَعَرِّفِینَ) لَهُ فِی أَعْفَی عَافِیَتِکَ وَ أَنْعَمِ نِعْمَتِکَ
و هلال ماه رمضان را بمن نشان دهی با سایر مؤمنانی که بنظاره ماه شب اول پرداخته و مقر و معترف باحترام این ماهند در حالی که در عافیت و آسایش کامل باشم و بهترین نعمتها
وَ أَوْسَعِ رَحْمَتِکَ وَ أَجْزَلِ قِسَمِکَ یَا رَبِّیَ الَّذِی لَیْسَ لِی رَبٌّ غَیْرُهُ
و وسیعترین رحمت و عظیمتر قسمت ای پروردگار من که جز تو مرا پروردگاری نیست
لاَ یَکُونُ هَذَا الْوَدَاعُ مِنِّی لَهُ وَدَاعَ فَنَاءٍ وَ لاَ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی لِلِقَاءٍ حَتَّی تُرِیَنِیهِ مِنْ قَابِلٍ
این وداعی که با ماه رمضان کردم وداع فنا و مرگ و آخرین عهد ملاقاتم با ماه مبارک رمضان نباشد تا آنکه به من در سال آتیه باز ماه رمضان را بنمایی
فِی أَوْسَعِ النِّعَمِ وَ أَفْضَلِ الرَّجَاءِ وَ أَنَا لَکَ عَلَی أَحْسَنِ الْوَفَاءِ إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ
در حالی که در وسیعترین نعمت باشم و بهترین امید و با تو در بهترین عهد وفاداری باشم البته تو مستجاب کنندهدعای خلقی
اللَّهُمَّ اسْمَعْ دُعَائِی وَ ارْحَمْ تَضَرُّعِی وَ تَذَلُّلِی لَکَ وَ اسْتِکَانَتِی وَ تَوَکُّلِی عَلَیْکَ
ای خدا دعای مرا اجابت کن و به تضرع و زاریم ترحم فرما و بر ذلت و خواریم و اعتماد و توکلم بر حضرتت رحم آر
وَ أَنَا لَکَ مُسَلِّمٌ لاَ أَرْجُو نَجَاحاً وَ لاَ مُعَافَاةً وَ لاَ تَشْرِیفاً وَ لاَ تَبْلِیغاً إِلاَّ بِکَ وَ مِنْکَ
و من تسلیم فرمان توام و امید نجاح و رستگاری و سلامت و شرافت و نیل به مقصد جز به حضرتت و از درگاه کرمت ندارم
وَ امْنُنْ عَلَیَّ جَلَّ ثَنَاؤُکَ وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُکَ بِتَبْلِیغِی شَهْرَ رَمَضَانَ
و بر من منت گذار ای خدایی که ثنایت بزرگ و نامهای مبارکت مقدس است و عمر مرا تا به رمضان دیگر برسان
وَ أَنَا مُعَافًی مِنْ کُلِّ مَکْرُوهٍ وَ مَحْذُورٍ وَ مِنْ جَمِیعِ الْبَوَائِقِ
در حالی که مرا سلامتی و آسایش از هر امر ناگوار و ترسناک و عافیت از هر سختی و بلاء عطا فرما
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَعَانَنَا عَلَی صِیَامِ هَذَا الشَّهْرِ وَ قِیَامِهِ حَتَّی بَلَّغَنِی آخِرَ لَیْلَةٍ مِنْهُ
شکر و ستایش خدای را که ما را برای روزه این ماه شریف یاری فرمود و بر قیام نماز تا آخرین لیله ماه مبارک مرا نایل گردانید.
فرم در حال بارگذاری ...
15 خرداد
بخشی از سخنان امام (ره):
دستگاه جبار … درصدد گرفتن التزام و تعهد از مبلغین و سران هیأت عزادار است كه از مظالم دم نزنند و دستگاه جبار را به خودسری واگذارند.
لازم است تذكر دهم كه، این التزامات علاوه بر آن كه ارزش قانونی نداشته و مخالفت با آن هیچ اثری ندارد، التزام گیرندگان، مجرم و قابل تعقیب هستند…
… عجب است دستگاه، بی پروا ادعا دارد كه قاطبه ی ملت با اوست و از پشتیبانی اكثریت قاطع برخوردار است، با این وصف در تمام شهرستانها، قرا و قصبات به دست و پا افتاده و با ارعاب و تهدید ملت، خفقان ایجاد می كند.
...
اگر این ادعا صحیح است، ملت را این چند روز به حال خود واگذارند تا، از پشتیبانی مردم متمتع شده، موافقت 6 میلیونی به همه ملل جهان ظاهر، والاّ اشاعه اكاذیب برای تشویق افكار عامه بر خلاف مصالح اسلام و مملكت، جرم و قابل تعقیب است… حضرات مبلغین … از توهّم چند روز حبس و زجر نترسند، (وَ لا تَهِنُوا وَ لا تَحْزَنُوا و اَنْتُم الْاَعْلَونْ اِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنینْ). آقایان بدانند، كه خطر امروز بر اسلام كمتر از خطر بنی امیه نیست… خطر اسراییل و عمال آن را به مردم تذكر دهید… سكوت در این ایام تأیید دستگاه جبار و كمك به دشمنان اسلام است… از سخط خدای تعالی بهراسید. اگر به واسطه ی سكوت شماها به اسلام لطمه ای وارد آید، نزد خدای تعالی و ملت مسلمان مسؤول هستید… از اخافه و ارعاب سازمان ها و دستگاه شهربانی هراسی به خود راه ندهید.
منبع : محرم ۱۳۸۳ هجری قمری و مقدمات قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲.
فرم در حال بارگذاری ...
عید سعید فطر
عید فطر یکی از دو عید بزرگ در سنت اسلامی است که درباره آن احادیث و روایات بیشمار وارد شده است. مسلمانان روزه دار که ماه رمضان را به روزه داری به پا داشته و از خوردن و آشامیدن و بسیاری از کارهای مباح دیگر امتناع ورزیده اند، اکنون پس از گذشت ماه رمضان در نخستین روز ماه شوال اجر و پاداش خود را از خداوند می طلبند، اجر و پاداشی که خود خداوند به آنان وعده داده است.
امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) در یکی از اعیاد فطر خطبه ای خوانده اند و در آن مؤمنان را بشارت و مبطلان را بیم داده اند.
...
خطب امیرالمومنین علی بن ابی طالب علیه السلام یوم الفطر فقال: ایها الناس! ان یومکم هذا یوم یثاب فیه المحسنون و یخسر فیه المبطلون و هو اشبه بیوم قیامکم، فاذکروا بخروجکم من منازلکم الی مصلاکم خروجکم من الاجداث الی ربکم و اذکروا بوقوفکم فی مصلاکم و وقوفکم بین یدی ربکم، و اذکروا برجوعکم الی منازلکم، رجوعکم الی منازلکم فی الجنه.عباد الله! ان ادنی ما للصائمین و الصائمات ان ینادیهم ملک فی آخر یوم من شهر رمضان، ابشروا عباد الله فقد غفر لکم ما سلف من ذنوبکم فانظروا کیف تکونون فیما تستانفون (1)
ای مردم! این روز شما روزی است که نیکوکاران در آن پاداش می گیرند و زیانکاران و تبهکاران در آن مایوس و نا امید می گردند و این شباهتی زیاد به روز قیامتتان دارد، پس با خارج شدن از منازل و رهسپار جایگاه نماز عید شدن به یاد آورید خروجتان از قبرها و رفتنتان را به سوی پروردگار، و با ایستادن در جایگاه نماز به یاد آورید ایستادن در برابر پروردگارتان را و با بازگشت به سوی منازل خود، متذکر شوید بازگشتتان را به سوی منازلتان در بهشت برین، ای بندگان خدا، کمترین چیزی که به زنان و مردان روزه دار داده می شود این است که فرشته ای در آخرین روز ماه رمضان به آنان ندا می دهد و می گوید:
«هان!بشارتتان باد، ای بندگان خدا که گناهان گذشته تان آمرزیده شد، پس به فکر آینده خویش باشید که چگونه بقیه ایام را بگذرانید.»
عارف وارسته ملکی تبریزی درباره عید فطر آورده است: «عید فطر روزی است که خداوند آن را از میان دیگر روزها بر گزیده است و ویژه هدیه بخشیدن و جایزه دادن به بندگان خویش ساخته و آنان را اجازه داده است تا در این روز نزد حضرت او گرد آیند و بر خوان کرم او بنشینند و ادب بندگی بجای آرند، چشم امید به درگاه او دوزند و از خطاهای خویش پوزش خواهند، نیازهای خویش به نزد او آرند و آرزوهای خویش از او خواهند ونیز آنان را وعده و مژده داده است که هر نیازی به او آرند، بر آوره و بیش از آنچه چشم دارند به آنان ببخشند و از مهربانی و بنده نوازی، بخشایش و کارسازی در حق آنان روا دارد که گمان نیز نمی برند.» (2)
روز اول ماه شوال را بدین سبب عید فطر خوانده اند که در این روز، امر امساک و صوم از خوردن و آشامیدن برداشته شده و رخصت داده شد که مؤمنان در روز افطار کنند و روزه خود را بشکنند فطر و فطر و فطور به معنای خوردن و آشامیدن، ابتدای خوردن و آشامیدن است و نیز گفته شده است که به معنای آغاز خوردن و آشامیدن است پس از مدتی از نخوردن و نیاشامیدن. ابتدای خوردن و آشامیدن را افطار می نامند و از این رو است که پس از اتمام روز و هنگامی که مغرب شرعی در روزهای ماه رمضان، شروع می شود انسان افطار می کند یعنی اجازه خوردن پس از امساک از خوردن به او داده می شود.
عید فطر دارای اعمال و عباداتی است که در روایات معصومین(ع) به آنها پرداخته شده و ادعیه خاصی نیز آمده است.
از سخنان معصومین(ع) چنین مستفاد می شود که روز عید فطر، روز گرفتن مزد است. و لذا در این روز مستحب است که انسان بسیار دعا کند و به یاد خدا باشد و روز خود را به بطالت و تنبلی نگذراند و خیر دنیا و آخرت را بطلبد.
و در قنوت نماز عید می خوانیم:
«… اسئلک بحق هذا الیوم الذی جعلته للمسلمین عیدا و لمحمد صلی الله علیه و آله ذخرا و شرفا و کرامة و مزیدا ان تصلی علی محمد و آل محمد و ان تدخلنی فی کل خیر ادخلت فیه محمدا و آل محمد و ان تخرجنی من کل سوء اخرجت منه محمدا و آل محمد، صلواتک علیه و علیهم اللهم انی اسالک خیر ما سئلک عبادک الصالحون و اعوذ بک مما استعاذ منه عبادک المخلصون »
بارالها! به حق این روزی که آن را برای مسلمانان عید و برای محمد(ص) ذخیره و شرافت و کرامت و فضیلت قرار دادی از تو می خواهم که بر محمد و آل محمد درود بفرستی و مرا در هر خیری وارد کنی که محمد و آل محمد را در آن وارد کردی و از هر سوء و بدی خارج سازی که محمد و آل محمد را خارج ساختی، درود و صلوات تو بر او و آنها، خداوندا، از تو می طلبم آنچه بندگان شایسته ات از تو خواستند و به تو پناه می برم از آنچه بندگان خالصت به تو پناه بردند.
در صحیفه سجادیه نیز دعایی از امام سجاد(ع) به مناسبت وداع ماه مبارک رمضان و استقبال عید سعید فطر وارد شده است:
«اللهم صل علی محمد و آله و اجبر مصیبتنا بشهرنا و بارک لنا فی یوم عیدنا و فطرنا و اجعله من خیر یوم مر علینا، اجلبه لعفو و امحاه لذنب و اغفرلنا ما خفی من ذنوبنا و ما علن … اللهم انا نتوب الیک فی یوم فطرنا الذی جعلته للمؤمنین عیدا و سرورا و لاهل ملتک مجمعا و محتشدا، من کل ذنب اذنبناه او سوء اسلفناه او خاطر شرا اضمرناه توبة من لا ینطوی علی رجوع الی.»
پروردگارا! بر محمد و آل محمد درود فرست و مصیبت ما را در این ماه جبران کن و روز فطر را بر ما عیدی مبارک و خجسته بگردان و آن را از بهترین روزهایی قرار ده که بر ما گذشته است که در این روز بیشتر ما را مورد عفو قرار دهی و گناهانمان را بشوئی و خداوندا بر ما ببخشایی آنچه در پنهان و آشکارا گناه گردانیم … خداوندا! در این روز عید فطرمان که برای مؤمنان روز عید و خوشحالی و برای مسلمانان روز اجتماع و گردهمائی قرار دادی از هر گناهی که مرتکب شده ایم و هر کار بدی که کرده ایم و هر نیت ناشایسته ای که در ضمیرمان نقش بسته است به سوی تو باز می گردیم و توبه می کنیم، توبه ای که در آن بازگشت به گناه هرگز نباشد و بازگشتی که در آن هرگز روی آوردن به معصیت نباشد. بارالها! این عید را بر تمام مؤمنان مبارک گردان و در این روز، ما را توفیق بازگشت به سویت و توبه از گناهان عطا فرما.» (3)
پی نوشت ها:
1- محمدی ری شهری، میزان الحکمه، 7/131 - 132
2- میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، المراقبات فی اعمال السنه، تبریز، 1281 ق ص 167، مجله پاسدار اسلام، ش 101، ص 10
3- نک: ماهنامه پاسدار اسلام، شماره 101، اردیبهشت ماه 1369 ص 10 - 11، 50
رمضان، تجلی معبود (ره توشه راهیان نور) صفحه 248
فرم در حال بارگذاری ...
جایگاه عبادت در اسلام(2)
مدارا در دینداری
بنا بر این روایت زیبای نبوی که فرموده است: «إِنَّ هَذَا الدِّینَ مَتِینٌ؛ فَأَوْغِلُوا فِیهِ بِرِفْقٍ وَ لاَ تُكَرِّهُوا عِبَادَةَ اللَّهِ إِلَى عِبَادِ اللَّهِ فَتَكُونُوا كَالرَّاكِبِ الْمُنْبَتِّ الَّذِی لاَ سَفَراً قَطَعَ وَ لاَ ظَهْراً أَبْقَى»:(1) «این دین متین (با صلابت) است؛ با مدارا در آن سیر کنید و عبادت خدا را نزد بندگان خدا ناخوشایند نکنید؛ تا بسان سواری باشید که آنچنان مرکبش را خسته کرده که نه مسافتی پیموده و نه پشت سالمی برایش باقی گذاشته است»؛ در طبیعت دین، نوعی سختی و صلابت نهفته است که اگر آدمی با مدارا در آن وارد شود و در آن حرکت کند، به مقصد نهایی و اعلای دین نائل میشود. جسم و جان دیندار بهسان مرکبی است که در زمینی سفت و محکم سیر میکند؛ پس اگر زیاد به آن فشار آورد، آن را از پا در میآورد و اگر هم آن را به حرکت در نیاورد و در جای خود بایستد، از رسیدن به مقصد اصلی آفرینش باز خواهد ماند.
۲- محمد بن یعقوب کلینی؛ الکافی؛ ج2، ص86.
۲- رهتوشه راهیان نور، متون علمی ـ آموزشی مبلغان، ویژه رمضان المبارک ۱۴۴۰ ﻫ .ق ـ ۱۳۹۸ ﻫ . ش.
فرم در حال بارگذاری ...
جایگاه عبادت در اسلام(1)
موضوع: عبادت در سبک زندگی اسلامی
اعتدال عبادی در سیره پیامبر اکرم(ص)
با تأمل در سیرۀ پیامبر اکرم(ص) به این نکته پی میبریم که نوعی اعتدال بر سبک زندگی ایشان سایه افکنده است که بخشی از آن نیز اعتدال در عبادت است. پیامبر اکرم(ص) در سنت خود، هم افراط در عبادت را نفی کرده است و هم تفریط در آن را.
در روایتی از رسول الله (ص) چنین آمده است: «بدانید که من نماز میخوانم و میخوابم و روزه میگیرم و افطار میکنم(1) و میخندم و میگریم، پس هر که از روش و سنت من روی بگرداند، از من نیست.»
1. نماز میخوانم و میخوابم، یعنی شبها پیوسته مشغول عبادت نیستم؛ بلکه پارهای از شب را نماز میخوانم و پارهای از آن را میخوابم. افطار هم در اینجا به معنای باز کردن روزه نیست؛ بلکه در مقابل صیام و به معنای ترک روزه است.
منبع : رهتوشه راهیان نور، متون علمی ـ آموزشی مبلغان، ویژه رمضان المبارک ۱۴۴۰ ﻫ .ق ـ ۱۳۹۸ ﻫ . ش.
فرم در حال بارگذاری ...
نمايشگاه روز قدس
گزيده اي از مطالبي است كه در فضاي نمايشگاه روز قدس نصب و در معرض ديد بازديد كنندگان قرار گرفت
فرم در حال بارگذاری ...